Post użytkownika JWK
Witam, Nawiązując do sprawy Anrepa vel Anreppa, chciałbym przedstawić tutaj historię dosyć ciekawą historię odwrotu Rosjan. Biorąc pod uwagę wydarzenia jakie miały miejsce po bitwach pod Pułtuskiem i Gołyminem, można przyjąć, iż na los Anreppa mogły mieć wpływ ambicje Bennigsena. Otóż, w grudniu 1806, 14-ta dywizja Anreppa wchodziła w skład 2-giej Armii pod dowództwem Buxhowdena. Gwoli przypomnienia, rosyjska armia w Polsce dowodzona przez marszałka Kamieńskiego, dzieliła się wówczas na dwie armie:
I-szą armię pod dowództwem Bennigsena tworzyły dywizje: 2-ga – Ostermann-Tołstoj 3-cia – Sacken 4-ta – Golicyn 6-ta – Siedmioracki
II-gą armię pod dowództwem Buxhowdena tworzyły dywizje: 5-ta – Tuczkow 7-ma – Dochtorow 8-ma – Essen III 14-ta – Anrepp
Po sforsowaniu przez Francuzów Wisły i Wkry, marszałek Kamieński wydał obu armiom rosyjskim rozkaz odwrotu na Ostrołękę i Różan. Jednakże Bennigsen uchylając się od wypełnienia tego rozkazu, postanowił stawić opór nacierającym korpusom francuskim, co w konsekwencji doprowadziło do bitew pod Pułtuskim i Gołyminem.
Przed bitwami dyslokacja armii rosyjskich wyglądała następująco: W Pułtusku Bennigsen miał do dyspozycji dywizję Ostermanna-Tołstoja, Siedmiorackiego oraz części dywizji Golicyna i Sackena. Golicyn z pozostałą częścią swojej dywizji wycofał się do Gołymina, gdzie zajął pozycje. Również Sacken z resztą swojej dywizji wycofywał się z Ciechanowa chcąc połączyć się z głównymi siłami, jednak mocno naciskany przez kawalerię Murata (potyczka kawaleryjska pod Łopacinem i dalszy pościg), nie był wstanie wesprzeć Golicyna w bitwie pod Gołyminem.
Natomiast dyslokacja 2-giej armii Buxhowdena w tym samym czasie wyglądała następująco: Dywizja Dochtorowa była na północny-wschód od Gołymina, na drodze między Gołyminem, a Makowem (część tej dywizji udzieli wsparcia szczupłym siłom Golicyna i weźmie udział w bitwie pod Gołyminem). Dywizja Tuczkowa wycofywała się w kierunku na Maków. Dywizje Essena i Anreppa rozlokowane były na drugim brzegu Narwi, daleko na południe w Popowie nad Bugiem, przygotowując się do wycofania na Różan i Ostrołękę, zgodnie z rozkazem marszałka Kamieńskiego.
27 grudnia, po bitwach pod Pułtuskiem i Gołyminem, Rosjanie rozpoczęli odwrót na wschód. W nocy 27 grudnia, Bennigsen z większością swojej armii przeszedł po moście na lewy brzeg Narwi i ruszył w kierunku na Różan. Oddziały obu armii wymieszały się podczas bitew i marszu po bardzo złych, rozmiękłych przez odwilż drogach. Według dziennika Larreya i pamiętników innych uczestników kampanii, m.in. Rappa, od 17 grudnia utrzymywała się zupełna odwilż. Mróz powrócił ponownie dopiero 31 grudnia. 5-ta dywizja (Tuczkow) i 7-ma (Dochtorow) z 2-giej armii Buxhowdena osiągnęły punkt około 16 km. na północny-zachód od Różana. Bennigsen kwaterował w Różanie, gdzie dołączyły do niego pozostałe dywizje 2-ej armii Buxhowdena (8-ma Essen III i 14-ta Anrepp) z Popowa.
28 grudnia Napoleon wstrzymał pościg za uchodzącą armią rosyjską i zarządził rozlokowanie Wielkiej Armii na kwaterach zimowych. Rosjanie zatrzymali się również, porzucając jednak na drodze odwrotu, większość swojej artylerii. Bennigsen początkowo zajął pozycję w trójkącie miedzy rzekami Omulew i Narwią, naprzeciw Ostrołęki, a potem w samej Ostrołęce. Dwie dywizje armii Buxhowdena była po jego prawej stronie, między Ostrołęką a Myszyńcem. W tym czasie stary, schorowany marszałek Kamieński opuścił armie, udając się do Grodna.
Z dwóch rosyjskich generałów, starszeństwo miał Buxhowden. Jakkolwiek Bennigsen nie zamierzał podporządkować się jego rozkazom. Rozpoczął intrygę, która miała doprowadzić do przyznania mu naczelnego dowództwa. W swoim rozumieniu, uznawał, że za bitwę pod Pułtuskiem słusznie mu się owo należy. Tym bardziej, iż w raporcie do cara podawał, że pod Pułtuskiem powstrzymał 60,000 Francuzów dowodzonych przez samego Napoleona. Nie chcąc personalnie podlegać Buxhowdenowi, starał się nie dopuścić do połączenia obu armii. W konsekwencji jego armia i dwie przyłączone z konieczności dywizje (8-ma Essen III i 14-ta Anrepp) z armii Buxhowdena pomaszerowały z Ostrołęki, lewym brzegiem Narwi do Nowogrodu, który osiągnęły 1 stycznia 1807.
Buxhowden w tym czasie również maszerował na wschód i gdy Bennigsen dotarł do Nowogrodu, Buxhowden oddalony był od niego o około 13 km. na północny-wschód, kwaterując w Płocku (obecnie Mały Płock). Komunikację między dwiema armiami zapewniał prowizoryczny most na Narwi, który był jednak notorycznie niszczony przez spływającą krę. Dawało to Bennigsenowi doskonały pretekst do trzymania się z dala od Buxhowdena, a tym samym sprawowania niezależnej komendy nad większością armii rosyjskiej (Bennigsen miał wciąż w swym składzie dwie dywizje z armii Buxhowdena), a zapewne również w grze na czas. Bennigsen oczekiwał odpowiedzi cara na swój raport z bitwy pod Pułtuskiem, w którym oskarżał Buxhowdena o nieudzielanie mu pomocy pod Pułtuskiem i bezczynność, która w jego mniemaniu, nie pozwoliła kompletnie rozgromić cesarza Francuzów.
Jednakże Bennigsen, chciał czy nie chciał, musiał stawić się na radzie wojennej zwołanej 2 stycznia w Nowogrodzie przez głównodowodzącego z racji starszeństwa Buxhowdena. Na radzie tej Buxhowden przedstawił plan dalszej kampanii. Według jego planu 14-ta dywizja Anreppa wraz z dwoma dywizjami Essena I (9-ta i 10-ta dywizje), które nadciągały z Mołdawii (36 batalionów i 40 szwadronów kawalerii, wycofane z armii Michelsona), miały pozostać między Bugiem i Narwią do obserwacji prawego skrzydła Wielkiej Armii. Pozostałe 7 dywizji miało się skoncentrować około 5 stycznia, w rejonie między Białą (obecnie Biała Piska) i prawym brzegiem Narwi, w celu marszu do Prus Wschodnich, przeciw lewemu skrzydłu armii francuskiej rozłożonej na kwaterach zimowych. Ruch tak dużych mas wojska miał być skrywany przez Puszczę Piską (Johannisburg) i wielkie jeziora: Spirding (Śniardwy) i Lotzen (Mamry), co nota bene udało się Rosjanom przeprowadzić. Podjazdy lekkiej kawalerii Soulta znad rzeki Omulew nie wykryły tego manewru.
Jednak wypełnianie rozkazów Buxhowdena nie było na rękę Bennigsenowi, który dalej grał na zwłokę. Wykorzystując fakt ponownego zniesienia przez krę mostu w Nowogrodzie jako zasłony swoich działań, Bennigsen samowolnie opuścił 6 stycznia Nowogród i lewym brzegiem Narwi pomaszerował przez Łomżę do Tykocina, gdzie dotarł 8 stycznia. Prowadził ze sobą dywizje: 2-gą Ostermanna-Tołstoja, 3-cią Sackena, 4-tą Golicyna, 6-tą Siedmiorackiego, 8-mą Essena III i 14-tą Anreppa. Po moście w Tykocinie przekroczył Narew i dotarł do Goniądza nad Biebrzą, gdzie w końcu otrzymał upragnioną odpowiedź cara. Car będąc pod wrażeniem bałamutnego raportu Bennigsena z bitwy pułtuskiej, udekorował jego autora orderem Św. Jerzego, a co więcej mianował go głównodowodzącym w Polsce.
Bennigsen 12 stycznia przekroczył zamarzniętą Biebrzę po lodzie i 14 stycznia dotarł do Białej (Biała Piska), gdzie Buxhowden zdał mu komendę i upokorzony opuścił armię. W Goniądzu została pozostawiona 6-ta dywizja Siedmioradzkiego zamiast 14-tej Anreppa, jak miało być według planu Buxhowdena. Tym samym został przypieczętowany dalszy los Anreppa, który zginie za dziesięć dni, 25 stycznia 1807, pod Mohrungen (Morąg). Tymczasem dywizja Siedmioradzkiego po połączeniu z dywizjami mołdawskimi Essena I pozostawała praktycznie cały czas bezczynnie, aż do bitwy o Ostrołękę, 15 lutego 1807. Bennigsen wydzielił jedynie z 6-tej dywizji oddział gen. Baggowuta, który tworzył podczas styczniowej ofensywy, jeden z oddziałów straży przedniej.
Bennigsen przywłaszczając sobie autorstwo, skądinąd niezłego, planu Buxhowdena (tzn. dokładnie nie jest wiadomo, kto był autorem planu ofensywy rosyjskiej. Bardzo możliwe, że autorem był to szef sztabu Bennigsena – generał Stengel, lub szef sztabu Buxhowdena – nieznany z nazwiska. Bądź też plan był tworem pracy kolektywnej obu sztabowców. Nie wydaje się prawdopodobne aby Buxhowden lub Bennigsen opracowali tak ofensywne działania. Nie wskazuje na to bardzo bierna postawa Buxhowdena – wyraźnie nacechowana lękiem przed Napoleonem i późniejsze powolne działania Bennigsena), wyruszył w czterech kolumnach z Białej 15 stycznia w kierunku na Arys (Orzysz) rozpoczynając drugą część kampanii zimowej, którą zakończyła krwawa bitwa pod Preussisch-Eylau.
Dla lepszego zobrazowania manewrów, dołączam mapę mojego autorstwa.
Pozdrawiam, JWK
Nie masz wystarczających uprawnień, aby zobaczyć pliki załączone do tego postu.
|