Scout, 5.01.2006, 15:22Oddaję pod dyskusję.
1808-1814
Historia pułku 4-go piechoty Księstwa WarszawskiegoRok 180710 styczeń 1807 Dekret Napoleona, na podstawie którego tworzone jest Wojsko Polskie – trzy legie: Poznańska gen. Dąbrowskiego, Kaliska gen. Zajączka, Warszawska gen. Poniatowskiego, w skład Legii warszawskiej wchodzić będzie pułk 4-ty piechoty Księstwa Warszawskiego.
Styczeń 1807 Formowanie pułku 4-go piechoty Księstwa Warszawskiego w Płocku pod dowództwem płk. Feliksa Potockiego.
25 marca 1807Stan puku 1400 rekrutow na 2531 zolnierzy przewidzianych wg stanu etatowego.
25 marca do 24 kwietnia 1807 Zadania służby garnizonowej w Modlinie i Serocku.
24 kwietnia 1807Oba bataliony pułku 4go wracają do Warszawy.
29 kwietnia 1807I-szy batalion Cypriana Zdzietowickiego wyrusza z Warszawy do oblężenia Grudziądza.
7 maja 1807II-gi batalion pulku 4go opuszcza Warszawę i obejmuje służbę garnizonową w Pultusku.
od 12 maja 1807 Udział I-szego batalionu pułku 4-go piechoty Księstwa Warszawskiego w oblężeniu Grudziądza. Pułk 4-ty piechoty Księstwa Warszawskiego zajmuje pozycje na linii Tusz-Tarpno.
5 czerwca 1807 II-gi batalion pułku 4-go piechoty Księstwa Warszawskiego obejmuje pozycje we wsi Łubienica nad brzegami Narwi.
6 czerwca 1807I-szy batalion pułku 4go piechoty Księstwa Warszawskiego odpiera pod Grudziądzem wraz z kompaniami 2pp wypad Pruski z Grudziadza
poczatek lipca 1807I-szy batalion pułku 4-go Księstwa Warszawskiego odchodzi spod Grudziądza.
Rok 180816 marca 1808 Napoleon pisze do Ministra Spraw Zagranicznych Francji, że „gdy sprawy się uspokoją” zwróci pułki polskie królowi saskiemu jako Księciu Warszawskiemu „wraz z ubiorem i uzbrojeniem w stanie, jakim ich wziąłem”, co opisuje zły stan umundurowania i uzbrojenia – głównie w pruskie karabiny.
10 maj 1808 Delegacja z Księstwa Warszawskiego podpisuje z Rządem Francuskim dwie konwencje (pomiędzy Cesarzem Francuzów Napoleonem I a Księciem Warszawskim Fryderykiem Augustem), z czego pierwsza dotyczy finansów, finansów druga przekazuje 8000-tysięczny korpus polski na żołd i służbę francuską z zastrzeżeniem, iż wojsko to nie może być użyte poza granicami Europy; później okaże się, że pułk 4-ty piechoty zostanie wyznaczony w skład tegoż korpusu, który będzie nosił nazwę dywizji polskiej.
7 sierpnia 1808 Przegląd dokonywany przez marszałka Davout`a. Stan pułku 4-go piechoty Księstwa Warszawskiego: 65 oficerów i 2494 podoficerów i żołnierzy, razem 2559.
Sierpień 1808 Powstaje zakład dywizji w Łęczycy złożony z czterech kompanii zakładowych.
Po 7 sierpnia 1808 Pułk 4-ty piechoty Księstwa Warszawskiego maszeruje do Francji przez Kostrzyn, Frankfurt nad Odrą, Torgau, Lipsk i Erfurt, docierając po pięciu tygodniach do Moguncji (a więc około połowy września 1808 – wedle oczekiwań francuskich pomiędzy 25 a 27 września 1808)
7 września 1808 Napoleon informuje ministra wojny gen. Clarke`a, że z pułków Księstwa Warszawskiego pułku 4-go piechoty (z legii Warszawskiej), pułku 7-go piechoty (z Legii Kaliskiej), pułku 9-go piechoty (z Legii Poznańskiej) ma być sformowana „Dywizja Księstwa Warszawskiego” pod dowództwem gen. Walence, wchodząca w skład korpusu nr.4 marszałka Lefebre`a.
12 października 1808 Stan pułku 4-go piechoty Księstwa Warszawskiego w Sedan: 56 oficerów i 2020 podoficerów i żołnierzy, razem 2076 – co spowodowane było przez straty marszowe, w tym przez wzniecane obawy przez ludność niemiecką o wysłanie wojska na wyprawy zamorskie, ale w dużej mierze przez zły stan umundurowania (w Paryżu komendant stwierdził brak obuwia u 50 żołnierzy!).
29 października 1808 Napoleon spotyka i wizytuje pod Rambouillet pułk 4-ty piechoty Księstwa Warszawskiego. Widząc zły stan umundurowania i uzbrojenia wysyła tego samego dnia do Ministra Dyrektora Administracji Wojny rozkaz natychmiastowego wysłania dyliżansami do Bordeaux koniecznych ilości umundurowania i ekwipunku, a także utworzenie zakładu dla pułku (i całej Dywizji) w Bordeaux. Komendantem zakładu został major 7-go pułku Maciej Chojnicki.
6 listopada 1808 Napoleon w dwa dni po przybyciu do Hiszpanii obejmuje dowództwo nad Armią Hiszpanii
17 listopada 1808Pułk 4-ty piechoty Księstwa Warszawskiego dociera do Bordeaux i wypoczywa przez 2 dni.
19 listopada 1808 Wymarsz pułku 4-go piechoty Księstwa Warszawskiego z Bordeaux do Bajonne. Nakazane przez Napoleona wyposażenie i dozbrojenie nie dociera do pułku. W Bordeaux z czasem zgromadzi się do 500 maruderów, którzy dołączą do pułku w Hiszpanii.
II poł. listopada 1808 Pułk 4-ty dociera do Bajonne.
29 listopad 1808 Pułk 4-ty piechoty Księstwa Warszawskiego dociera na granicę francusko-hiszpańską w Saint Jean de Luz / Iruna. Stan pułku 61 oficerów, 2004 podoficerów i żołnierzy, razem 2065.
I poł. grudnia 1808 Pułk 4-ty piechoty Księstwa Warszawskiego dociera do Burgos.
9 grudnia 1808 Cała dywizja Księstwa Warszawskiego gromadzi się w Aranda.
II poł. grudnia 1808 Przemarsz całej dywizji do Segovii, która tam łączy się z głównymi siłami korpusu marszałka Lefebvre`a.
II poł. grudnia 1808 Przemarsz przez Escorial do Madrytu (zajętego 4 grudnia 1808 przez Napoleona)
II poł. grudnia 1808 Marsz w kierunku Talavera i dalej stamtąd w dół Tagu ku Almaraz, gdzie znajdują się siły hiszpańskie
25 grudnia 1808 Bitwa pod Almaraz (w zachodniej części Hiszpanii, 80 km na zachód od Talavery, w środkowej części Tagu) – chrzest bojowy w Hiszpanii, Prowadzi tędy droga z Madrytu do prowincji Estremadura i dalej do Portugalii.
Grenadierzy pułku 4-tego zdobywają kamienny most z XVI wieku na Tagu. Zdobyto 20 armat i obóz, wzięto 3000 jeńców.
Znaczenie tego mostu potwierdza fakt, iż po zdobyciu jego Francuzi ufortyfikowali okolicę budując forty i obsadzając pobliski zamek Miravete, a także Raguza. Most został wysadzony w powietrze dopiero w 1809 roku.
Hiszpanie w pościgu zostają odrzuceni za Truxillo. Marszałek Lefebvre kontynuuje marsz w ku Ciudad Rodrigo, co oddzielało korpus 4-ty przez wezbraną rzekę Tietar od głównego pościgu za Anglikami do La Coruna.
Rok 18091 stycznia 1809 Stan pułku 4-go piechoty Księstwa Warszawskiego w Hiszpanii 2555 oficerów, podoficerów i żołnierzy.
2 stycznia 1809 Napoleon zdaje w Astroga komendę nad Armią Hiszpanii marszałkowi Soultowi.
9 stycznia 1809 Marszałek Lefebvre zostaje odwołany ze stanowiska szefa 4-tego korpusu, w skład którego wchodzi Dywizja Księstwa Warszawskiego. Dowództwo otrzymuje marszałek Jourdan.
II poł. stycznia 1809 Koncentracja dywizji gen. Valence w Toledo, tutaj dołączeni zostają Ułani Nadwiślańscy oraz huzarzy holenderscy holenderscy szwoleżerowie westfalscy. Jeden batalion pułku 4-tego stacjonuje w Toledo, drugi w Segovii.
5 luty 1809 Stan pułku 4-go piechoty Księstwa Warszawskiego:
- w pułku: 23 oficerów, 728 podoficerów i żołnierzy
- odkomenderowani: 29 oficerów, 938 podoficerów i żołnierzy
- w szpitalu: 4 oficerów, 86 podoficerów i żołnierzy,
- razem: 56 oficerów, 1752 podoficerów i żołnierzy,
20 luty 1809 Kontrnatarcie odrzuca hiszpański korpus Cartojala aż do Manzanares, pułk 4-ty piechoty stacjonuje w Consequera, a potem wraz ze wszystkimi pułkami cofa się na pozycje wyjściowe
21 luty 1809 Gen. Sebastini obejmuje po marsz. Jourdan komendę 4 korpusu, w skład którego wchodzi Dywizja Księstwa Warszawskiego.
20 marca 1809 Dywizja Księstwa Warszawskiego pod dowództwem gen. Valence – w tym pułk 4-ty piechoty Księstwa Warszawskiego opuszcza Toledo
23/24 marca 1809 Dywizja Księstwa Warszawskiego zatrzymuje się w Mora.
24 marca 1809 Gen. Valence zaalarmowany przez odgłosy walki stawia alarmowo Dywizję XW w szyku bojowym pod Mora, Hiszpanie cofają się – straty ponoszą jedynie zaatakowani w Yevenes Ułani Nadwiślańscy.
27 marca 1809 Udział w bitwie pod Ciudad Real (miasto nad rzeką Gwardiana w prowincji Kastylia) z oddziałami Cartojala (15 tysięcy żołnierzy i 20 dział). Korpus miał ochraniać szlak komunikacyjny przez góry Sierra Morena na południe do Andaluzji.
Decydującym dla wyniku bitwy było urzeczenie brygady kawalerii gen. Milhauda; w bitwie obok Dywizji Księstwa Warszawskiego brał udział Pułk Ułanów Nadwiślańskich. Straty hiszpańskie 1,5 tysiąca poległych, 4 tysiące zabitych.
W pościgu Hiszpanie zostają odrzuceni aż za góry Sierra Morena; zostaje zajęta cała prowincja Mancja; po bitwie pułk kwateruje w Manzenares.
Czerwiec 1809 Pułk 4-ty Księstwa Warszawskiego opuszcza Manzenares, przechodzi rzekę Gadiana i staje na postoju w Consequera.
1 lipca 1809 Stan pułku 4-go piechoty Księstwa Warszawskiego:
- w pułku (1-szy batalion):
29 oficerów, 1066 podoficerów i żołnierzy
- odkomenderowani (2-gi batalion do dywizji gen. Kellermana w Valladolid):
30 oficerów, 1039 podoficerów i żołnierzy
- w szpitalu:
4 oficerów, 131 podoficerów i żołnierzy,
- razem:
63 oficerów, 2236 podoficerów i żołnierzy,
lipiec 1809 Wymarsz z Consequera do Toledo. Dowództwo dywizji w marszu po gen. Valence obejmuje gen. Werle.
23 lipca 1809 Napoleon polecając pierwszeństwo w uzupełnieniu Legii Nadwiślańskiej i podnosząc liczebność jej kompanii ze 140 do 200 definiuje, ze uzupełnienia do Dywizji Księstwa Warszawskiego mają być realizowane w drugiej kolejności po Legii Nadwiślańskiej
28 lipca 1809 Bitwa pod Talavera de la Reina (miasto w środkowej Hiszpanii nad rzeką Tag, na zachód od Toledo). Bitwa pomiędzy 55-tysięcznymi wojskami Wellingtona (20 tys.) i Cuesty (35.tys) a 46-tysięcznymi wojskami króla Hiszpanii Józefa Bonapartego Bonapartego marszałka Jourdana. Pierwszy dzień walki 27 lipca – atak francuskiej piechoty gen. Ruffina na wzgórze Medelin i kontratak angielski gen. Willa nie przynoszą rozwiązania.
Dywizja Księstwa Warszawskiego dociera na miejsce bitwy o świcie 28 lipca tuż przed rozpoczęciem drugiego dnia walki i stoi w rezerwie z karabinami w dłoni. Dwa ataki (o 5tej rano i o 11 rano) frontalne na wzgórze Medelin i trzeci – próba obejścia lewym skrzydłem załamuje się. O 16.30 Józef Bonaparte daje rozkaz wycofania się ku Toledo.
Straty angielskie 5365 żołnierzy, hiszpańskie 1,2tys. Żołnierzy, francuskie 7268 żołnierzy i 20 dział.
Po wycofaniu się Anglików z pola bitwy jeden batalion pułku 4-tego i jeden batalion pułku 7-mego wracają na rozkaz gen. Sebastiniego do Toledo.
28 lipca – 11 sierpnia Gen. Sebastini przekracza Tag.
11 sierpnia 1809 Bitwa pod Almonacid (w środkowej Hiszpanii, koło Toledo) – zwycięstwo marszałka Victora nad hiszpańskim korpusem gen. Vengas`a, po bitwie pod Talaverą pozostawionym w skutek wycofania się korpusu Wellingtona do Portugalii.
Dywizja Księstwa Warszawskiego pod komendą gen. Werle idzie jako pierwsza do natarcia, atakuje wzgórze Los Cerrojones na lewym skrzydle hiszpańskim, obsadzone przez artylerię i piechotę. Wzgórze zdobywa przy wsparciu dywizji niemieckiej.
Ogółem straty hiszpańskie 16 armat, 3000 jeńców, 4000 rannych i zabitych. Ranny zostaje płk. Feliks Potocki, a także m.in. szefowie batalionów Zdzitowiecki i Zambrzycki, zabity ppor. Tomasz Kleniewski.
Dowództwo 1-szego batalionu sprawuje cały czas ranny Cyprian Zdzietowicki.
Dowództwo 2-go batalionu obejmuje na czas rekonwalescencji szefa batalionu Zambrzyckiego (do października) najpierw kpt. Zawieski, a potem kpt. Faustyn Chamski.
11 sierpnia 1809 Płk. Feliks Potocki zdaje komendę pułku mjr. Maciejowi Wierzbińskiemu, wracając przez Paryż do Księstwa Warszawskiego gdzie umiera w 1811 roku.
Wrzesień 1809 Dywizja Księstwa Warszawskiego zajmuje stanowiska pomiędzy Madrytem a Aranjuez. Pułk 4-ty piechoty stacjonuje w Valdemoro.
Wrzesień 1809 Dywizja Księstwa Warszawskiego otrzymuje nazwę „Dywizja Polska”.
16 września 1809 Major Maciej Wierzbiński mianowany zostaje pułkownikiem, pułkownikiem kapitan Cyprian Zdzietowicki majorem.
Październik 1809 Dowództwo Dywizji Polskiej stacjonuje w Aranjuez, pułk 7-my i pułk 9-ty stacjonują w Noblejas, a pułk 4-ty w Ocana patrolując La Gwardia i Tembleque.
8 listopada 1809 Przednie straże 60-tysięcznej armii gen. Areizaga docierają do Ocana, pułk 4-ty piechoty cofa się nocą z Ocana i przechodzi Tag pod Aranjuez.
9 listopada 1809 Dywizja Polska i Dywizja Dragonów otrzymują od gen. Sebastiniego rozkaz zajęcia Ocana.
10 listopada 1809 Zmasowany atak hiszpański na Ocana. Dywizja stawia opór aż do odsieczy dragonów i wycofuje się z Ocana.
11-12 listopada 1809 W obliczu olbrzymiej przewagi Hiszpanów gen. Sebastini cofa wojska do Aranjuezu, przenosząc je w na prawy brzeg Tagu. Dywizja polska jako jedyna pozostaje na lewym brzegu Tagu i osłania lewe skrzydło na wzgórzach przed Aranjuezem.
15 listopada 1809 Dywizja polska wraz z Dywizją Niemiecką z powrotem udaje się do Ocana, kawaleria stacjonuje w Noblejas.
18 listopada 1809 Dywizja polska na swoich pozycjach. Siły hiszpańskie ruszają w kierunku Ocana, osłaniane przez kawalerię
19 listopada 1809 Bitwa pod Ocana (równina na lewo od Ocana pomiedzy tą miejscowością a Tagiem, w prowincji Kastylia). Po odejściu wellingtona Junta centralna w Sewilli decyduje o wyprawie Juana Arierzagi na Madryt. Zatrzymanie działań w Ocana i późniejsze spieszne cofanie się na skutek zbliżania się posiłków gen. Victora i gen. Sebastiniego zostało zakończone po przekroczeniu Tagu bitwą wygraną przez Francuzów pod Ocana.
Bitwa otwiera drogę do Andaluzji i jest powodem dla późniejszej wyprawy w roku 1810, w której weźmie udział pułk 4-ty.
Dywizja Polska na prawym skrzydle, atakuje i wspólnie z dywizją francuską Gerarda łamie linie hiszpańskie. Płk. Sułkowski prowadzi natarcie chwytając sztandar pułku 4-tego.
Straty hiszpańskie 4 tys. poległych i rannych oraz 15 tys. Jeńców, straty francuskie 2 tys.
Straty w pułku:
- Oficerowie: 0 zabitych, 7 rannych,
- Podoficerowie i żołnierze: 22 zabitych i 226 rannych
- Razem: 22 zabitych i 233 rannych.
28 listopada 1809 Szefem 2-go batalionu Feliks Rylski
Koniec listopada 1809 Pułk 4-ty stacjonuje w La Guardia
17 grudnia 1809 Napoleon wydaje rozkaz zmieniający nazwę z „Dywizja Polska” na „Dywizja Księstwa Warszawskiego” ze względu na nie zadrażnianie stosunków z carem Aleksandrem.
Rok 18104 stycznia 1810 Początek wyprawy na południe do Andaluzji. Dywizja Księstwa Warszawskiego wyrusza z Ocana..
14 stycznia 1810 Dywizja Księstwa Warszawskiego maszerując trasą: Lilo – Alcazar de San Juan – Tomelloso – Villaneuva de los infantes dociera do Villamanirque u stóp gór Sierra Morena.
15 stycznia 1810 Stan pułku 4-go – 2145 osób:
- w pułku:
1 batalion: 23 oficerów, 897 podoficerów i żołnierzy,
2 batalion: 19 oficerów, 835 podoficerów i żołnierzy,
razem: 42 oficerów, 1732 podoficerów i żołnierzy,
- odkomenderowani:
1 batalion: 2 oficerów, 25 podoficerów i żołnierzy,
2 batalion: 0 oficerów, 0 podoficerów i żołnierzy,
razem: 2 oficerów, 25 podoficerów i żołnierzy,
- w szpitalu:
1 batalion: 1 oficer, 166 podoficerów i żołnierzy,
2 batalion: 3 oficerów, 222 podoficerów i żołnierzy,
razem: 4 oficerów, 338 podoficerów i żołnierzy,
- razem:
1 batalion: 1088
2 batalion: 1057
razem: 2145
15 stycznia 1810 Zajęcie bez walki przełęczy Stantistevan
20 stycznia 1810 Korpus gen. Sebastiniego zajmuje pozycje nad Guadalquivir od Ubeda do Kordoby, Dywizja Księstwa Warszawskiego stacjonuje w Ubeda.
31 stycznia 1810 Dywizja Księstwa Warszawskiego dociera do Santa Fe
5 luty 1810 Dywizja Księstwa Warszawskiego dociera do Malagi, gdzie łatwo pokonuje opór Hiszpanów. Garnizony: główny w Malaga, dodatkowe – Fuengirola (150 żołnierzy pod kpt. Franciszkiem Młokosiewiczem), Falez-Malaga, Alhaurin (200 żołnierzy p4p pod kpt. Ignacym Broniszem i 20 dragonów 21pułku), Mijas (60 żołnierzy pod por. Eustachym Chełmickim).
6 luty 1810 Zwolniony z pułku zostaje płk Maciek Wierzbicki, a jego stanowisko zajmuje mjr. Cyprian Zdzietowicki.
Marzec 1810 Walki koło miast Ronda i Falez-Malaga (ginie por. Adam Giser) z partyzantami hiszpańskimi z gór Ronda (na zachód od Malagi), złożonymi na początku głównie z przemytników, którzy byli zaopatrywani w broń przez Anglików.
Maj 1810 Stanowisko dowódcy pułku 4-go zwalnia mjr. Cyprian Zdzietowicki odesłany do zakładu Dywizji Księstwa Warszawskiego, Warszawskiego jego miejsce zajmuje płk. Tadeusz Waloński. Według wspomnień kpt. Józefa Prudnickiego decyzja a zwłaszcza odesłanie z pułku wywołuje niezadowolenie, jako że mjr. Cyprian Zdzietowicki był bardzo popularny wśród żołnierzy.
10 października 1810 Nominacje w pułku 4-tym piechoty:
9 kapitanów
12 poruczników
11 podporuczników
14 października 1810 Bitwa pod Fuengirolą (490 żołnierzy i podoficerów, 10 oficerów) z angielskim desantem (2 fregaty, 5 kanonierek i kilka statków transportowych, mieszczących ogółem desant:1600 żołnierzy – batalion angielski 350żołnierzy, oddział artylerii 70 żołnierzy, pułk hiszpański – około 650 żołnierzy i oddział 500 żołnierzy sformowany z dezerterów) Lorda Blayneya. Dane książki wg. Kujawskiego. Decydującym momentem był zsynchronizowany atak na angielską baterię i zdobycie armat w momencie, gdy batalion angielski (najlepsza część wojska lorda Blayneya – pozostałe uchylało się od walki) udała się po wyżywienie na brzeg morza, a zaalarmowana polskim natarciem kpt. Franciszka Młokosiewicza z zamku Fuengirola spotkała się z uderzeniem (200 żołnierzy p4p i 20 dragonów 21 pułku francuskiego) z Alhaurin prowadzonym przez kpt. Ignacego Bronisz.
17 października 1810 Raport o bitwie pod Fuengirolą dowódcy Dywizji Księstwa Warszawskiego generała Sebastiniego do Marszałka Soulta.
II połowa października 1810 Marszałek Soult raportuje do Napoleona wymieniając sześciu oficerów, którzy odznaczyli się w walce pod Fuengirolą. Napoleon z datą 6 stycznia 1811 przyznał krzyże kawalerskie Legii Honorowej por. Wojciechowi Osieckiemu i jednemu porucznikowi 21 pułku francuskich dragonów.
14 listopada 1810 Oddział z 1-szego batalionu (prawdopodobnie z Alhaurin dragonami kpt. Ignacym Broniszem) wraz z dragonami 21 pułku rozbija pod Marbella kolumnę gen. Don Pedro Cortea
9 grudnia 1810 Zajęcie fortu Marbella
18 grudnia 1810 Napoleon wydaje dekret o odznaczeniu krzyżami Legii Honorowej:
Kpt. Ignacego Bronisz
Kpt. Franciszka Młokosiewicza
Rok 18116 stycznia 1811 Krzyż kawalerski Legii Honorowej otrzymuje por. Wojciech Osiecki.
8 stycznia 1811 Gen. Ludwik Maciej Dembowski obejmuje dowództwo 1-szej brygady Dywizji Księstwa Warszawskiego, stworzonej z pułku 4-go piechoty i pułku 9-go piechoty.
Luty / marzec 1811 Do pułku 4-go piechoty docierają uzupełnienia
Kwiecień 1811 Do Sewilli zostają odkomenderowane obydwie kompanie grenadierskie (po jednej z każdego batalionu), gdzie marszałek Soult gromadzi wojsko dla planowanych operacji
1 maja 1811 Stan pułku 4-go piechoty w Montril – 1947 osób:
- w pułku:
1 batalion: 27 oficerów, 843 podoficerów i żołnierzy,
2 batalion: 28 oficerów, 839 podoficerów i żołnierzy,
razem: 55 oficerów, 1682 podoficerów i żołnierzy,
- odkomenderowani:
1 batalion: 0 oficerów, 1 podoficerów i żołnierzy,
2 batalion: 0 oficerów, 4 podoficerów i żołnierzy,
razem: 0 oficerów, 5 podoficerów i żołnierzy,
- w szpitalu:
1 batalion: 0 oficerów, 100 podoficerów i żołnierzy,
2 batalion: 0 oficerów, 160 podoficerów i żołnierzy,
razem: 0 oficerów, 260 podoficerów i żołnierzy,
- razem:
1 batalion: 944
2 batalion: 1003
razem: 1947
16 maja 1811 Bitwa pod Albuera, pomiędzy wojskami marszałka Soulta a Armią południa gen. Beresforda. Bitwa taktycznie nie rozstrzygnięta, prowadzona w strugach ulewnego deszczu, pomimo zdecydowanego naporu kawalerią (wspaniala szarża Ułanów) i dywizją Girarda. Biorą udział obydwie kompanie grenadierskie (wchodząc w skład korpusu grenadierskiego 1000 grenadierów i 33 oficerów). Po dwóch godzinach, gdy deszcz ustał angielski gen. Cole prowadząc kontratak 4 dywizji piechoty odrzuca Francuzów. Bitwa ta zatrzymała wyprawę dla oblężenia twierdzy Badajoz.
Straty angielskie – 6 tys. Żołnierzy, straty francuskie 8 tys. Żołnierzy. Ginie generał Wele, dowództwo dywizji obejmuje gen. Dembowski. Giną kpt. Ludwik Babski, kpt. Franciszek Brochocki (Bachecki?), por. Antoni Jabłoński, straty sięgają około 36% na 1000 grenadierów.
Koniec maja 1811 Powrót kompanii grenadierskich do Malagi.
Koniec czerwca 1811 Pułk 4-ty piechoty stacjonuje wciąż w Maladze
Maj- sierpień 1811 Posterunek Alhaurin, najbardziej wysunięty od Malagi ku górom Ronda a pod dowództwem kpt. Mateusza Zdziennickiego obsadzony przez jedną kompanię i 10 dragonów broni się przez 48 godzin przed hiszpańskimi regularnymi oddziałami gen. Ballesterosa. Odsiecz z Malagi uwalnia oblężonych.
1 sierpnia 1811 Stan pułku 4-go piechoty według rozkazu w Maladze: 55 oficerów i 1966 podoficerów dwóch żołnierzy, z czego 323 przebywało w szpitalach.
14 sierpnia 1811 Szefem 1-szego batalionu kpt. Ignacy Bronisz
Wrzesień 1811 Korpus 4-ty, w tym Dywizja Księstwa Warszawskiego przemieszczony zostaje do Murcji celem wyprawy wspomnieniach kierunku Garnizonów angielskich w Gibraltarze, Taryfie i Kadyksie oraz hiszpańskiemu korpusowi gen. Ballesterosa. We wspomnieniach kpt. Józef Rudnicki wspomina „mieszkańcy Malagi … ze szczerymi łzami po bratersku nas zegnali”.
wrzesień 1811Pułk 4-ty piechoty maszeruje wzdłuż wybrzeża do Marbelli, gdzie łaczy się z 32 pułkiem piechoty francuskiej.
24 września 1811 Pułk 4-ty piechoty XW i pułk 32 piechoty francuskiej docierają do miasta Ximena de la Frontiera.
25 września 1811 Podczas przejścia przez wzgórza obsadzone przez Hiszpanów wywiązuje się walka. Nieopatrznie oddzielony z woltyżerami płk. Soliński jest ranny i dostaje się do niewoli, ginie kpt. Radzimiński, a kompania woltyżerska z dużymi stratami za pułkiem przebija się do miasta Arcos. Pułk prowadzi kpt. Feliks Rylski.
październik 1811Przemarsz do Medina Sidonia, gdzie gen. Godinot koncentruje swoje siły.
14 października 1811 Wymarsz z Medina Sidonia w kierunku Sahit Roche (Saint Roque – pol. Święty Roch), gdzie na wzgórzu znajdował się warowny obóz generała Ballesterosa.
15 października 1811 Pułk 4-ty piechoty zajmuje Sahit Roche opuszczoną pod osłoną nocy przez gen. Ballesterosa, który ucieka w kierunku Gibraltaru. Anglicy nie otwierają mu bram, lecz chronią ogniem artyleryjskim, zatrzymując w dystansie wojska gen. Godinota.
październik 1811Wskutek breku możliwości zdobycia Gibraltaru marszałek Victor wydaje gen. Godinotowi rozkaz odwroty do Sewilli. Odwrót przez Medina Sidonia, Arcos i Utrera.
16 października 1811 Pułk 4-ty piechoty dociera do Sewilli.
Przemarsz do Badajoz. Pułk 4-ty piechoty włączony do garnizonu twierdzy. Dla zaradzenia dużemu głodowi czynione są na wzór innych pułków wyprawy po żywność do Portugalii. Skąpe racje żywnościowe spowodowały objawienie się chorób i wysoką śmiertelność.
23 listopada 1811 Przyznano osiem pensji po 75 franków rocznie ze skarbu francuskiego dla żołnierzy inwalidów (ciężko rannych pod Fuengirolą). W pułku 4-tym pensje inwalidzkie otrzymali:
- Mikołaj Siermicki – woltyżer,
- Kazimierz Mielczanek – woltyżer,
- Jan Leśniak – wlotyżer,
- Wawrzyniec Bocheński – woltyżer,
- Stanisław Woźniak – woltyżer
- Adaim Reklis – fizylier,
- Fryderyk Lobanda – fizylier,
- Szymon Balczonajis – fizylier.
Koniec grudnia 1811 Pułk 4-ty piechoty opuszcza Badajoz i maszeruje do Zafra w prowincji Estremadura.
Rok 18125 stycznia 1812 Rozkaz Napoleona odwołujący Dywizję Księstwa Warszawskiego do powrotu z Hiszpanii do Polski.
23 stycznia 1812 Za walki latem i na jesieni 1811 krzyże kawalerskie Legii Honorowej otrzymują:
Szef batalionu kpt. Feliks Ryski
Kpt. Maciej Zdziennicki
16 luty 1812 Stan pułku 4-go piechoty w Zafra – 1830 osób:
- w pułku:
1 batalion: 26 oficerów, 664 podoficerów i żołnierzy,
2 batalion: 23 oficerów, 672 podoficerów i żołnierzy,
razem: 49 oficerów, 1336 podoficerów i żołnierzy,
- w szpitalu:
1 batalion: 1 oficerów, 225 podoficerów i żołnierzy,
2 batalion: 1 oficerów, 218 podoficerów i żołnierzy,
razem: 2 oficerów, 443 podoficerów i żołnierzy,
- razem:
1 batalion: 916
2 batalion: 914
razem: 1830
Koniec lutego 1812 Pułk 4-ty piechoty maszeruje z Zafra do Madrytu przez Merida, Almaraz i Talawerę, omijając prowincję Mancja.
Z Madrytu pułk 4-ty idzie jako pierwszy eskortując dużą kolumnę jeńców hiszpańskich. Trasa wiedzie przez Burgos, Vitorię na granicę francuską w Irunie.
6 kwietnia 1812 Pułk 4-ty piechoty na granicy hiszpańsko-francuskiej w Irunie.
kwiecień 1812Przemarsz do Bajonne i dalej do Bordeaux, gdzie zlikwidowano zakład Dywizji Księstwa Warszawskiego, Warszawskiego do pułku powrócił mjr. Cyprian Zdzietowicki.
kwiecień 1812Śpiesznym marszem pułk 4-ty piechoty maszeruje do Sedan (Napoleon przewidywał, że pułki te znajdą się w Sedan między 21 maja i 2 czerwca i dalej maszerując przez Moguncję, Fuldę i Erfurt przybyły jak najszybciej do Poznania).
4 maja 1812 Napoleon wydaje w Saint Clou rozkaz tworzenia 28 Dywizji pod dowództwem gen. Girarda, który według tym celu ma udac się do Sedan.
Pułki według reformy z 1809 mają mieć po trzy bataliony złożone z 8 - 6 kompanii po 140 żołnierzy oraz kompanię artylerii z 2 działami i 70 żołnierzami.
Zakład Dywizji przeniesiony zostaje z Łęczycy do Poznania, gdzie wyćwiczeniem rekrutów kieruje mjr. Grotowski.
20 maja 1812 Napoleon wydaje w Dreźnie rozkaz przygotowania Gerarda poznaniu 3000 rekruta i 3000 karabinów dla 28 Dywizji gen. Girarda.
Czerwiec 1812 Pułk 4-ty piechoty dociera do Moguncji i jest kierowany na Berlin, gdzie formuje się 9 korpus wielkiej Armii pod dowództwem marszałka Victora. Tak, więc polskie pułki 4-ty, 7-my i 9-ty nie zostały skierowane do polskiego korpusu nr.5 gen. Józefa Poniatowskiego.
24 czerwiec 1812 Napoleon z Wielką Armią przekracza Niemen i wkracza do Rosji.
1 lipca 1812 Pułk 4-ty piechoty dociera do Berlina w sile 48 oficerów i 1485 podoficerów i żołnierzy.
4 lipca 1812 Napoleon wydaje w Wilnie rozkaz dla 9 korpusu marszałka Victora marszu z Berlina przez Szczecin, Gdańsk, Malbork.
22 lipca 1812 Napoleon wydaje w Głębokiem rozkaz dla 9 korpusu marszałka Victora marszu do Tylży za wyłączeniem dywizji rezerwowej.
2 sierpnia 1812 Pułk 4-ty piechoty dociera do Malborka
1 września 1812 Trzeci batalion pułku 4-go opuszcza Poznań i maszeruje trasą przez Grudziądz, Królewiec, Kowno, Wilno, Mińsk, Orszę i dociera do pułku 4-go piechoty w Smoleńsku.
10 października 1812 Stan pułku 4-go piechoty przed dotarciem 3-ciego batalionu:
- w pułku
39 oficerów, 1102 podoficerów i żołnierzy,
- odkomenderowani:
6 oficerów, 22 podoficerów i żołnierzy,
- w szpitalu:
6 oficerów, 561 podoficerów i żołnierzy,
- razem:
51 oficerów, 1685 podoficerów i żołnierzy,
10 października 1812 Trzeci batalion pułku 4-go dociera do Smoleńska. Jest witany przez orkiestrę pułkową na przedmieściach.
20 października 1812 Wymarsz ze Smoleńska
29 października 1812 Bitwa pod Czaśnikami z rosyjskim korpusem Wittgensteina. Ranni płk. Tadeusz Soliński, mjr. Cyprian Zdzietowicki. Zabici: szef batalionu Ignacy Bronisz. Ranni: por. Rapacki, por. Grochowski, por. Kobłuchowski, por. Czarniecki, ppor. Makowski.
31 października 1812 Wycofanie na Sienno. Walka z Rosjanami Rosjanami. 28 Dywizja gen. Gerarda osłania korpus.
4 listopada 1812 Walki pod Siennem
listopad 1812Marsz na Czeredę i Bóbr, gdzie pułk 4-ty piechoty spotyka Wielką Armię wracającą spod Moskwy. W porównaniu do opłakanego wyglądu tamtych jednostek pułk 4-ty był w dobrym stanie.
27 listopada 1812 Pułk 4-ty piechoty dociera nad Cerezynę, zajmuje wzgórza skąd widzi miejsce przeprawy, śpi na zmarzniętej grudzie okryty płaszczami.
28 listopada 1812 Bitwa nad Berezyną. Rankiem, gdy pułk śpi natarcie Rosjan, gen. Girard ustawia błyskawicznie swoją 28 Dywizję do odparcia ataku bagnetami. Dalej linia obrony ustalona zostaje nad szerokim parowem, przez który trwa ostrzał artyleryjski i ataki rosyjskie. Pomimo dużych strat linia trwa, umożliwiając przeprawę. Pomiędzy 21.00 a 24.00 korpus marsz. Victora – w tym 28 Dywizja gen. Girarda przechodzi przez przeprawę na Berezynie. Ranni: mjr. Zdzietowicki, kpt. Ścibol, kpt. Kalisz, kpt. Zdziennicki, kpt. Bieńskowski, sześciu poruczników i podporuczników. Straty 25-30% stanu oficerów, podoficerów i żołnierzy.
Grudzień 1812 – styczeń 1813 Odwrót z Rosji trasą: Zembin – Mołodeczno – Smorgonie (skąd Napoleon wyrusza do Paryża zdając dowództwo Wielkiej Armii) – Wilno – Kowno – przekracza Niemen – Wyłkowyszki – Gąbin.
Rok 1813Styczeń 1813 W Gąbinie Wielka Armia w odwrocie otrzymuje dyspozycje koncentracji na linii Wisły, 9 korpus marszałka Victora ma wyznaczony Malbork.
Styczeń 1813W Malborku mjr. Cyprian Zdzietowicki odchodzi do pułku 7-go piechoty gdzie zostaje pułkownikiem.
Styczeń/luty 1813Pułk 4-ty piechoty dociera do Poznania. Tu odtwarzany jest pułk w sile 1 batalionu.
12 luty 1813 Wymarsz pułku 4-go piechoty z Poznania.
23 luty 1813 Pułk 4-ty piechoty przybywa do Berlina, gdzie gen. Gerard zdaje komendę 28 Dywizji gen. Bronikowskiemu.
3 marca 1813 Pułk 4-ty piechoty opuszcza Berlin, po czym bierze udział w oblężeniu Wittembergi.
18 czerwca 1813 Dekret Napoleona łączący pułk 4-ty, pułk 7-my i pułk 9-ty w jeden 4-ty pułk polskiej piechoty, składający się z 2 batalionów po 450 żołnierzy – faktyczny stan pułku wynosił 120 oficerów i 760 podoficerów i żołnierzy. Pułk formowany jest w Wittemberdze. Dowództwo tworzą płk Cichocki, mjr. Ignacy Dobrogojski, szefem 1-szego batalionu Paweł Machowski, szefem 2-go batalionu Franciszek Młokosiewicz
1813Wymarsz z Wittembergi do Magdeburga
15 sierpnia 1813 Wymarsz z Magdeburga do Wittembergi
20 sierpnia 1813 Włączenie pułku 4-go polskiej piechoty do dywizji gen. Dąbrowskiego, utworzonej dekretem z 18 kwietnia 1813, a przemianowanym 11 sierpnia 1813 w „Korpus obserwacyjny Wittembergi”.
1813Marsz z Wittembergi przez Saksonię to Wetzlar w Hesji. Tam słuzba ochrony szlaków komunikacyjnych podczas wyprawy marszałka Oudinota na północ w kierunku stolicy Prus, co zostało zakończone porażką 23 sierpnia pod Gross-Beeren. W tym czasie w służbie ochrony szlaków komunikacyjnych batalion pułku 4-go pod dowództwem kpt. Bielińskiego otoczony pod Belzig przez chmary kozaków otoczony w czworoboku cofa się całą noc aż do linii francuskich.
3 września 1813 Dwie kompanie pułku 4-go i szwadron ułanów polskich udaje się rankiem do Juterborg, lecz wkrótce je opuszcza przed atakiem silnych oddziałów kawalerii pruskiej. W tym miejscu miał później dotrzeć z trzema korpusami marszałem Michał Ney, lecz tam nie dotarł odnosząc po drodze porażkę pod Dennewitz.
17 września 1813 Korpus obserwacyjny Daberowskiego zostaje rozwiązany, a jego oddziały tworzą Dywizję obserwacyjną gen. Dąbrowskiego, którą Thiers potem określił
„l`excellente division polonaise Dombrowski, laquelle s`etat et allait encore se conduire heroiquement”.11 października 1813 Pod naporem prusaków Dywizja Dąbrowskiego przechodzi Łabę, pułk 4-ty bierze potem udział w wyprawie dla zniszczenia mostu zbudowanego przez Szwedów w Dessau, a następnie mostu w Rossau.
12-13 październik 1813Walki pod Halle, Bitterfeld, Przemarsz do Duben
14 października 1813 Dywizja Dąbrowskiego otrzymuje rozkaz by śpiesznym marszem dotarła do Lipska, gdzie Napoleon gromadzi swoje siły.
16 października 1813 Walka na północ od Lipska pod Pratha, ranni płk. J. Cichocki i szef batalionu kpt. F.Młokosiewicz.
17-19 października 1813 Bitwa pod Lipskiem, Dywizja Dąbrowskiego broni zacięcie przedmieścia hallskiego – przedpola Bramy Hallskiej.
23 października 1813 18 z 63 krzyży Legii Honorowej dostają oficerowie i żołnierze pułku 4-go piechoty polskiej. Otrzymali:
kpt.adj.mjr. Fryderyk Schutz
kpt. Julian Bieliński
kpt. Józef Rudnicki
kpt. Józef Rauer
kpt. Ignacy Nieszkowski
kpt. Kazimierz Taczanowski
por. Korneliusz Zeydlitz
por. Stanisław Niemcewicz
por. Józef Westphal
por. Jan Koszucki
ppor. Florian Niski
ppor. Piotr Klembowski
ppor. Zachariasz Wesołowski
st.lekarz Jan Kecki
adj.podof. Józef Romann
sierżant Jan Dzibiński
woltyżer Ludwik Grafowski
28 października 1913 Napoleon wygłasza słynne przemówienie do oficerów polskich, które po śmierci marsz. Józefa Poniatowskiego zadecydowało o wiernym pozostaniu wojsk polskich przy Napoleonie.
18 grudnia 1813Dekret Napoleona przemianowujący pozostałe pułki w Polski Pułk Nadwiślański. Dowództwo obejmuje płk. Michał Koniński z Legii Nadwiślańskiej, a szefami batalionów zostają Paweł Machowski z 4 pułku polskiej piechoty i Jan Skrzyneczki z 14 pułku piechoty.
Rok 18142 marca 1814 Obrona Soissons. Wśród 23 przyznanych krzyży Legii Honorowej 11 oficerów którzy otrzymali krzyże kawalerskie Legii Honorowej 4 było z pułku 4-go polskiej piechoty (szef batalionu Paweł Machowski, kpt. Ignacy Przeszkodziński, kpt. Józef Kozłowski, por. Jan Manko i ppor. Stanisław Ćwierciakiewicz), a 4 z Legii Nadwiślańskiej.
20 marca 1814 Bitwa pod Arcius-sur-aube. Pułk piechoty nadwiślańskiej formuje czworobok, w którym chroni się Napoleon przed szarżą kawalerii. Straty w bitwie 11 oficerów i 76 rannych. Stan po bitwie 44 oficeró i 710 szeregowych.
6 kwietnia 1814 Napoleon podpisuje abdykację, pułk przechodzi pod rozkazy Cara Aleksandra.
7 lipca 1814 Rozpoczyna się powrót wojsk do Polski pod dowództwem gen.W.Krasińskiego.
Bibliografia:
- Stanisław Kirkor, „Pod sztandarami Napoleona”, Londyn 1982, Oficyna poetów i malarzy.
- Robert Bielecki, „Encyklopedia Wojen Napoleońskich”, Warszawa 2002, Wyd. TRIO
- Józef Rudnicki, pamiętniki
- Marek Kulesza, „Historia i szlak bojowy Pułku 4-go Piechoty”,
http://WWW.poniatowski.org.pl