Nasza księgarnia

Kalendarium Legionu Irlandzkiego

Posted in Chronologia

31 sierpnia 1803 r. - Napoleon wydaje dekret konsularny powołujący do życia Legion Irlandzki. Miał on być tworzony przez Irlandczyków, emigrantów politycznych powstania 1798 r., Francuzów irlandzkiego pochodzenia, weteranów burbońskiej brygady irlandzkiej.

Grudzień 1804 r. - Legion Irlandzki, jako pierwsza jednostka cudzoziemska, otrzymuje Orła Cesarskiego. Po ponad roku istnienia w szeregach legionu służy aż 66 oficerów i tylko 22 podoficerów oraz szeregowców. Napoleon tworzy więc oficerską kadrę przywódczą na wypadek, gdyby doszło do antybrytyjskiego powstania w Irlandii i inwazji na wyspy.

Lato 1806 r. - Oficerowie Legionu Irlandzkiego zniecierpliwieni jałową służbą garnizonową w bretońskim miasteczku garnizonowym Quimper kierują do Napoleona petycję z prośbą o skierowanie ich na pierwszą linię frontu.

Grudzień 1806 r. - Legion Irlandzki wreszcie przestaje być jednostką kadrową oficerów irlandzkich. Po bitwie pod Jeną jego szeregi wypełnia 1500 jeńców pruskich. Większość rekrutów stanowią Polacy, do których dołączono dawnych więźniów politycznych powstania irlandzkiego z 1798 r., zesłanych do pracy przymusowej w kopalniach śląskich.

Maj 1807 - Po przeniesieniu legionu na wybrzeża kanału La Manche (Boulogne) i wybrzeża Holandii (Antwerpia) w żołnierzach odżywają nadzieje na inwazję na wyspy brytyjskie i walkę o wolność Irlandii.

Ostatnia dekada 1807 r. - do stacjonującego u wybrzeży Holandii na wyspie Welcheren w garnizonie Flushing oddziałów legionu przybywa grupa oficerów polskich.

Styczeń 1808 r. - nadwyżka osobowa Legionu Irlandzkiego (ok. 1500 żołnierzy) trafia do korpusu obserwacyjnego marszałka Mancey'a walczącego w Hiszpanii.

Wrzesień 1808 r. - walczące w Hiszpanii oddziały Legionu Irlandzkiego wzmacnia 600-osobowe uzupełnienie pod dowództwem kapitana Jerome'a Fitzhery'ego, który zastępuje zaginionego dotychczasowego dowódcę kapitana Loisa Lacy.

Grudzień 1808 r. - dekretem Napoleona nazwę Legionu Irlandzkiego służącego w Holandii i Hiszpanii zamieniono na Regiment Irlandzki. Oddziały służące w Hiszpanii nazwano 2. Batalionem, a te odbywające służbę garnizonową we Flushing w Holandii 1. Batalionem. 3. Batalion tworzyli jeńcy irlandzkiego pochodzenia wcieleni do jednostki stacjonującej w pobliżu Antwerpii.

1809 - po wyczerpujących walkach z flotą brytyjską żołnierze 3 Batalionu w Antwerpii, wskutek strat osobowych, chorób malarycznych i przypadków dezercji, zostają wysłani do Hiszpanii i wcieleni do 2 Batalionu.

Sierpień 1809 r. - podczas morderczego oblężenia garnizonu Flushing zostaje rozbity 1. Batalion Regimentu Irlandzkiego. Flota brytyjska ogniem swoich okrętowych dział po trwającym dwa dni i dwie noce ciągłym ostrzale, podczas którego zginęło 600 cywilów i 600 żołnierzy, zmusiła miasto do kapitulacji. Resztki 1 Batalionu dostały się do niewoli. Cudem ocalało jednak kilku oficerów irlandzkich, w tym późniejszy dowódca Legionu, William Lawless, który po podleczeniu ran bohatersko przedostał się na ląd z przechowywanym przez siebie orłem jednostki.

Wrzesień 1809 - w Landau k. Karlsruhe powstaje obóz szkoleniowy, który przesyła nadwyżki osobowe do przebywających w Burgos w Hiszpanii Batalionu 2 i 3, oraz 4 Batalion Regimentu.

Luty1810 r. - udział żołnierzy kompanii woltyżerów 2 Batalionu kapitana Johna Allena w nocnym ataku na hiszpańską kawalerię pod Najara.

Kwiecień 1810 r. - udział żołnierzy 2 Batalionu w szturmie na Astrogę. Podczas walk ulicznych ponownie szczególnie wyróżniła się kompania woltyżerów kapitana Johna Allena i jej dobosz, który mimo odniesionych ran nie przerwał gry zagrzewającej żołnierzy do walki, za co odznaczony został Legią Honorową.

Lipiec 1810 r. - Po decyzji Napoleona, zakazującej służby nielojalnym zwykle jeńcom i dezerterom brytyjskim, Legion opuszcza 932 podoficerów i szeregowców, przeważnie szkockiego pochodzenia.

1810 - czynny udział batalionów Regimentu Irlandzkiego w walkach w Portugalii. Walka z wojskami Jerzego III w czasie oblężenia Ciudad Rodrigo, Almeidy oraz w bitwie pod Busssaco.

3 sierpnia 1811 - na mocy dekretu Napoleona Regiment Irlandii został przemianowany na Regiment Cudzoziemski. Jednostkę skierowano z Hiszpanii do obrony wybrzeża Holandii. Nie traci ona do końca dotychczasowej tożsamości, ponieważ Napoleon utrzymuje irlandzki korpus oficerski, barwy mundurów i sztandary.

Grudzień 1813 r. - przeważnie irlandzcy oficerowie ponownie zwracają się z petycja do ministra wojny o skierowanie 3 Pułku Cudzoziemskiego na front.

Luty 1813 r. - według spisu wyruszającego na wojnę w Saksonii 3 Pułku Cudzoziemskiego obok Irlandczyków i żołnierzy 23 narodowości służy w legionie 201 Polaków.

Wiosna 1813 r. - udział 3 Pułku działającego w ramach V Korpusu gen. Lauristona w potyczkach z samodzielnymi korpusami koalicji antynapoleońskiej nad Łabą.

22 maja 1813 r. - świetna orkiestra 3 Pułku Cudzoziemskiego wprowadza w drugim dniu bitwy pod Budziszynem odziały 17 Dywizji gen. Puthoda na pole bitwy. Po forsownym marszu odziały gen. Jacquesa Puthoda, prowadzone wbrew regulaminowi na własną prośbę przez irlandzkich muzyków, przystępują bez odpoczynku do walki.

25 maja 1813 r. - woltyżerowie 3 Pułku Cudzoziemskiego pomagają odeprzeć zmasowany atak pruskiej i rosyjskiej kawalerii na 16 Dywizję gen. Maison.

26 maja 1813 r. - 3 Pułk Cudzoziemski tworzy ochronny czworobok, który strzeże Cesarza podczas zaimprowizowanej polowej odprawy wojskowej.

7 czerwca 1813 r. - po rozejmie w Pielaszkowicach początek ponad dwumiesięcznego pobytu 3 Pułku Cudzoziemskiego i 17 Dywizji Puthod w Nowej Wsi Grodziskiej k. Złotoryi w Górach Kaczawskich.

21 sierpnia 1813 r. - krwawy i bohaterski bój 3 Pułku Cudzoziemskiego w czworoboku brygady Vachot pod Lwówkiem Śląskim. Towarzyszami broni irlandzkiej w charakterze jednostki byli polscy ułani i szwoleżerowie, tworzący tego dnia aktywnie włączającą się do walk Gwardię Napoleona. Pod Lwówkiem Śląskim dowodzona bezpośrednio przez Napoleona Armia Bobru pokonała Armię Śląska marszałka Bluechera. Podczas walk 300 żołnierzy 3 Pułku zostało zabitych bądź ciężko rannych. A jej dowódca i bohater spod Flushing, William Lawless, stracił nogę.

23 sierpnia 1813 r. - ciężkie starcia I brygady gen. Martiala Vachot, w skład której wchodził 3 Pułk Cudzoziemski, w walkach z Rosjanami i Prusakami pod Wilcza Górą k. Złotoryi. W walce w ruchomym czworoboku zginął dowódca brygady i 400 jego żołnierzy. Po tych walkach 11 Irlandczyków zostało odznaczonych Legię Honorową.

29 sierpnia 1813 r. - tragedia pod Płakowicami nad Bobrem. Okrążona i pozbawiona obiecanej przeprawy mostowej i niszczona ogniem artylerii rosyjskiej 17 Dywizja gen. Puthoda po wielokrotnych szturmach kawalerii i jegrów rosyjskich zostaje wzięta do niewoli. Podczas walki bohatersko zachował się sam dowódca dywizji, gen. Jacques Puthod, który z czapką generalską na szabli prowadził do boju załamujące się szyki francuskiej piechoty. Heroizmem wykazał się kapitan Hugh Ware, który pokonał zebrane powodziowa falą nurty Bobru i ocalił Cesarskiego Orła jednostki. Dwukrotnie pokonywał nurty szalonej w czasie powodzi rzeki kapitan James Perry, by nawiązać kontakt ze sztabem V Korpusu.

2 września 1813 r. - wzięci do niewoli żołnierze V Korpusu gen. Lauristona, w skład którego wchodziła 17 Dywizja gen. Puthoda, i tzw. maruderzy "Armii Bobru" docierają w kolumnie jenieckiej do Strzegomia.

8 września 1813 r. - 1000 szeregowców i 22 oficerów 17 Dywizji Puthoda , w skład której, oprócz 3 Pułku Cudzoziemskiego wchodzą 134, 146 oraz 147, 148 Pułki Piechoty Liniowej, zostaje tymczasowo internowanych w klasztorze i kościele franciszkańskim w Namysłowie.
Jest to ostatnia znana ze źródeł historycznych wzmianka o losie 3 Pułku i żołnierzy Puthoda po katastrofie w bitwie pod Płakowicami k. Lwówka Śląskiego nad Bobrem.

3 listopada 1813 r. - odnowiony zostaje 1 Batalion 3 Pułku Cudzoziemskiego, który walczy w obronie Holandii. Tworzą go niepełne 3 i 4 Bataliony oraz 117 ocalałych z pogromu nad Bobrem weteranów.

19 grudnia 1813 r. - stacjonujący w Antwerpii 3 Pułk Cudzoziemski liczy 85 oficerów i 396 szeregowców, ale stopniowo jest wzmacniany przez żołnierzy z rozwiązanego 4 Regimentu Cudzoziemskiego (Pruskiego).

Styczeń-maj 1813 r. - walki w obronie Antwerpii. 1 Batalion 3 Pułku Cudzoziemskiego jest najwaleczniejszą i najsilniejszą jednostką napoleońską w garnizonie. Zasłużył się w bitwie na obrzeżach Antwerpii pod Merx, gdzie walczył z korpusem gen. Grahama.

1815 - po powrocie Napoleona z Elby weterani Legionu Irlandzkiego pozbawiają dowództwa rojalistycznego pułkownika Mahony'ego, by swoim przełożonym uczynić bohatera spod Płakowic nad Bobrem, majora Hugha Ware. Wyjmuje on z magazynu ukrytego orła jednostki, ocalonego bohatersko nad Bobrem. 3 Pułk Cudzoziemski uczestniczy w obronie Montreuil, nawet po klęsce pod Waterlo.

Tadeusz Nowak, opracowanie na podstawie:

Byrne M., Memoirs, t.1,2, s.165, Paryż 1863, reprint, Dublin 1972.
Carles P., Le Corps Irlandais au Service de la France sous le Konsulat et l'Empire, "Revue Historique de l'Armee", nr 2, 1976, s. 25-54.
Carles P., Les Derniers Jour des Regiments Etrangers Au Service de Napoleon, "Revue Historique de l'Armee", nr 4, 1972, s. 55-74.
Dempsey G.C., U boku Napoleona. Jednostki cudzoziemskie w armii francuskiej w czasach Konsulatu i Cesarstwa 1799-1814, KiW 2005.
Gallaher J.G., Napoleon's Irish Legion, Carbondale 1993.
Lochet J.,The Irish Legion, [na:] www.magweb.com
Olczak M., Kampania 1813. Śląsk i Łużyce, wyd. "Oppidum", Warszawa 2004
Nowak. T., Jeńcy Wielkiej Armii w Namysłowie, "Kontra", s. 9-13, nr12(70), Chicago 2005; a także [na:] www.napoleon.org.pl