Piotr Bagration (1765-1812)

Urodził się w Kizłarze, w Dagestanie, w rodzinie emerytowanego pułkownika. Jego rodzina wywodziła z bardzo starego rodu, którego protoplastą byli legendarny bohater z X wieku Piotr Kuroplates Jeden z jego potomków Dawid, usynowił wodza imieniem Bagrat, stąd ta zmiana nazwiska. Przez setki lat ród ten dawał Gruzji carów i wodzów. Nie inaczej było z Piotrem.
Swoją służbę wojskową rozpoczął w 1782 w wieku siedemnastu lat, jako sierżant w Astrachańskim Pułku Piechoty, później po połączeniu z Pułkiem Tomskim przemianowanym na Kaukaskich Muszkieterów. W roku 1788 wziął udział w szturmie Oczakowa gdzie zwrócił na siebie uwagę Suworowa. Służbę w swym macierzystym pułku zakończył w 1792 w stopniu kapitana. Później przez dwa lata jako młodszy - i starszy - major był oficerem Kijowskiego Pułku Kawalerii. W kampanii 1794, znów pod Suworowem (Pułk Sofijskich Karabinierów), pokazał się jako odważny dowódca jazdy Walczył w zgrupowaniu generała-porucznika Ottona Krzyszofowicza Derfelna na lubelszczyźnie i Polesiu. Suworow wysoko ocenił jego zdolności, inicjatywę i szaleńczą odwagę nie pozbawioną jednak pewnego chłodu oceny i uznał Bagrationa, za jednego z najzdolniejszych młodych dowódców. Słynny wódz, znany z lekce sobie ważenia tytułów, od tego czasu miał się zacząć zwracać do swego ulubieńca, per "Kniaź Piotr". Służba pod Suworowem, bez wątpienia, wpłynęła bardzo korzystnie na rozwój jego umiejętności militarnych.
Jako generał-major wziął udział w kampanii włoskiej 1799. Dowodząc awangardą wykazał się przy szturmach Bresci i Lecco (mimo rany karabinowej w nogę w tej bitwie nie rezygnuje z dowodzenia), oraz odegrał decydującą rolę w bitwach nad Trebbią i pod Novi. W walkach na terenie Szwajcarii, dalej dowodząc strażą przednią, zadecydował o szybkim marszu armii rosyjskiej (Diabelski Most, na przełęczy Św. Gotharda). Zaś w trakcie późniejszego heroicznego odwrotu, dowodząc ariergardą, skutecznie powstrzymywał ataki Francuzów. Jego rola w tych walkach była nie do przecenienia.
W kampanii 1805 roku, znów wykazał się dowodząc ariergardą. Jego znakomita postawa w zaciętej bitwie pod Schöngraben (16.11), umożliwiła Kutuzowowi odwrót i połączenie się z sojusznikami. Potem przebijając się przez pierścień okrążenia, Bagration mimo straty większości swych wojsk, dołączył do głównych sił (przebijając się po ciemku Rosjanie udawali wojska francuskie). Za tę postawę Kutuzow nazwał go w raporcie "najlepszym ze swych dowódców", awansował go na stopień generała-porucznika i odznaczył go Orderem Św. Jerzego II. kl. Zaś "własny" pułk Bagrationa. 6. jegrów jako pierwszy otrzymuje srebrne trąby z gwiazdami do pułkowego orderu Św. Jerzego. W bitwie pod Austerlitz, Bagration nie dał się rozbić Lannes'owi i Bernadotte'owi i wycofał swe oddziały, w zupełnym porządku.
Kampania 1806-07 zastaje Bagrationa znów na czele awangardy, która przez zmienność losów wojny czasem stawała się ariergardą. W bitwie pod Iławą dowodzi nie tylko swoimi pułkami, lecz także i dywizją rannego Dochturowa. Po przerwie zimowej zwycięsko dowodzi pod Altenkirchen i Ankendorf. Pod Frydlandem mimo klęski, tylko jemu Rosjanie zawdzięczają odwrót i ocalenie gwardii i części lewego skrzydła. W podzięce otrzymuje złotą szablę z diamentami i inskrypcją "za odwagę". Prowadził z Muratem preliminaria pokojowe poprzedzające pokój w Tylży.
W wojnie ze Szwecją, dowodząc dywizją piechoty, wygrał bitwy pod Tammerfors i Abo i oczyścił południową Finlandię z wojsk nieprzyjaciela. W marcu 1809 dowodził kolumną wojsk rosyjskich, która przekroczyła po lodzie Zatokę Botnicką, najpierw na Wyspy Alandzkie, i dalej, do Szwecji.
W sierpniu 1809 awansowany do stopnia generała broni, został minowany dowódcą Armii Mołdawskiej. To gwałtowne przerzucenie go z północy Europy na południe jest tłumaczone tym, że koteria rządząca Rosja nie życzyła sobie w Petersburgu tego popularnego i samowolnego dowódcy. A może chodziło aby nie sprawiał kłopotów przy ślubie Wielkiej Księżnej Katarzyny Pawłowny, z którą łączył go romans. Błyskawicznie zdobywa twierdze Fursow (18 VIII) i Kustenii (29 VIII) 3-4 IX bije wojska tureckie pod Rosewat. Ismaił kapituluje (14 IX), a 10 X bije pod Tartaricą główne siły tureckie dowodzone osobiście przez wielkiego wezyra Pechliwana. Zajmuje całą Silistrię, lecz na zimę wycofuje się na wschodni brzeg Dunaju W 1811 powierzono mu dowodzenie Armii Podolskiej, przemianowanej na 2. Armię Zachodnią.
W trakcie wojny 1812 roku z Francją dowodząc swą armią umiejętnie, wycofał się po kilku krwawych starciach do Smoleńska gdzie połączył się z 1. Armią Barclay'a de Tolly'ego. Dzięki jego sprawnemu komenderowaniu, nie udało się Napoleonowi rozbić armii rosyjskich osobno. Po kłótni z Barclay'sem pogodził się z jego planem dalszego odwrotu.
W bitwie pod Borodino dowodził najważniejszą pozycją, fleszami Siemionowskimi. Odparł na niej siedem ataków, w ósmym został ranny odłamkiem w lewe biodro. Rana okazała się śmiertelna. Ewakuowany do miejscowości Simy umarł 14.(26.) IX w wieku 47 lat. 25 lat po bitwie borodińskiej, jego zwłoki przeniesiono do mauzoleum wybudowanego nieopodal miejsca jego śmiertelnej rany.
Już za życia był legendą. Jego nazwisko przekręcano jako Bog-roty-on! Niesamowita odwaga, twardość i zdolność do największy trudów jednały mu miłość całej armii, zaś uroda i postawa, wszystkich pań. Krążą o nim baśniowe opowieści. W trakcie walk na Kaukazie miał zostać porzucony bez ducha przez towarzyszy. Dzicy górale wzięli go, ze względu na typ urody, za swego, i opatrzyli. Gdy pomyłka została wyjaśniona potomek bagadyra-Bagrata, został z czcią odprowadzony do rosyjskich pozycji. Po bitwie frydlandzkiej, skupił koło siebie grenadierów i zaczął snuć opowieść jak to było w trakcie odwrotu ze Szwajcarii. Dzięki temu zażegnał panikę. Śmiertelnie ranny pod Możajskiem, miał krzyczeć na widok francuskich grenadierów brawo, brawo, zachwycony ich odwagą.
Przez Napoleona uważany za najlepszego dowódcę rosyjskiego epoki.

Opracował: Eques