Nasza księgarnia

Dziewanowski Dominik (1759-1827)

Posted in Generałowie Księstwa Warszawskiego

Urodził się w Płonnem, jako syn Juliusza, kasztelana chełmińskiego, i Ludwiki z Pawłowskich. Karierę wojskową rozpoczął w wojsku pruskim. Po dwóch latach służby, w stopniu chorążego, podał się do dymisji i przeszedł do wojska polskiego jako porucznik w pułku ułanów królewskich. Po kilku latach porzucił armię, udał się do rodzinnych majątków i zajął rolnictwem. Wrócił do wojska w czasie insurekcji kościuszkowskiej uzyskując awans na rotmistrza, a następnie majora z przydziałem do sztabu w korpusie gen. J.H. Dąbrowskiego. Po upadku powstania powrócił do rolnictwa, lecz w latach następnych utrzymywał kontakty z Legionami Dąbrowskiego, wspierał je również finansowo. Do czynnej służby powrócił w listopadzie 1806 r. Otrzymał wówczas rozkaz formowania pułku kawalerii, który ze względu na to, że trzon jego stanowili dezerterzy z pruskiego pułku "towarzyszów", przybrał tę samą nazwę. W styczniu 1807 r. został jego dowódcą i pułkownikiem. W kampanii 1807 r., prowadząc walkę podjazdową podczas zajmowania Pomorza, zyskał sobie uznanie jako dobry oficer. Odznaczył się przy oblężeniu Gdańska. Wkrótce zajął się reorganizacją swego pułku, tworząc 6. pułk ułanów. Za udział w kampanii 1807 r. otrzymał legię honorową i krzyż kawalerski orderu wojskowego polskiego.
Podczas wojny 1809 r. brał udział w zajęciu Lublina i Zamościa oraz obronie Sandomierza. Za udział w tej kampanii, w marcu 1810 r., awansował na generała brygady, a wkrótce objął komendę departamentu lubelskiego. W lutym 1812 r. został przeniesiony na równorzędne stanowisko w departamencie radomskim, a od kwietnia objął dowództwo 28. brygady kawalerii Wielkiej Armii. W kampanii 1812 r. stał na czele tejże brygady w IV. korpusie rezerwowym kawalerii. Wziął udział w bitwie pod Mirem, a następnie bił się na Białorusi w grupie gen. Dąbrowskiego.
Podczas odwrotu Wielkiej Armii został ciężko ranny w bitwie pod Borysowem, a kilka dni później dostał się do rosyjskiej niewoli. Odstawiony do Charkowa, pozostał w tym mieście do końca 1814 r., kiedy powróciwszy do kraju otrzymał dymisję z prawem noszenia munduru. W ostatnim okresie swego życia osiadł na roli. Zmarł w Płonnem.
Dziewanowski pozostawił po sobie ciekawą spuściznę piśmienniczą. Przełożył m.in. na język polski pracę kpt. Grand-Maison "Mała wojna czyli opis służby lekkich pułków w czasie wojny" oraz dziełko francuskiego pisarza Chantreu, dostosowane do potrzeb wojska polskiego, które ukazało się w roku 1812 pod tytułem: "Wyciąg z historii elementarnej wojskowej z różnymi uwagami i dodatkami narodowymi tłumacza". Był autorem ciekawych pamiętników, zostawił też rękopis dzieła o kawalerii polskiej.
Janusz Staszewski pozostawił taką oto charakterystykę Dziewanowskiego: "Był jednym ze zdolniejszych i światlejszych wojskowych swej epoki. Odważny w boju, łączył z dzielnością i szybką orientacją, która przyniosła mu sławę dobrego zagończyka, dużą umiejętność wychowawczą. Starał się szkolić i przekazywać swe doświadczenie młodym oficerem. [...] Posiadał też dużą odwagę cywilną. W razie niepowodzeń nie zasłaniał się nikim innym ani okolicznościami, nie szukał wybiegów, winę brał na siebie".

Apacz & Castiglione