Édouard Adolphe Mortier - książę Treviso (1768 - 1852)
Książę Treviso, marszałek cesarstwa. Urodził w Le Cateau-Cambresis w departamencie Nord, syn sukiennika, który był potem deputowanym stanu trzeciego w Stanach Generalnych. W roku 1789 zaciągnął się do gwardii narodowej Dunkierki, we wrześniu 1791 roku wybrano go kapitanem jednego z batalionów ochotniczych. Walczył w Armii Północy pod Jemappes i Namur, potem pod Neerwinden i w 1794 roku pod Fleurus. Przeniesiony do Armii Sambry i Mozy, odznaczył się pod Maastricht i podczas przejścia Renu. W 1799 roku został generałem brygady i generałem dywizji.
Poparł zamach stanu 18 Brumaire'a. W 1803 roku Bonaparte posłał go do Hanoweru, gdzie Mortier zmusił tamtejszą armię do kapitulacji pod Artlenburgiem. W 1804 roku został generalnym płk. artylerzystów i marynarzy tworzącej się gwardii, wkrótce znalazł się też w pierwszej promocji marszałków. Rok później objął komendę nad piechotą gwardii. W kampanii 1805 dowodził prowizorycznym korpusem, na którego czele dzielnie walczył pod Durnstein. Po Austerlitz objął po Lannes'ie komendę 5 korpusu. W wojnie z Prusami dowodził 8 korpusem, zajął Kassel, Hamburg i Szczecin, pod Frydlandem dowodził lewym skrzydłem. W roku 1808 otrzymał tytuł księcia Treviso.
Od października 1808 dowodził 5 korpusem Armii Hiszpanii, był pod Somosierrą, brał również udział w oblężeniu Saragossy, potem pod rozkazami Soulta walczył pod Puente del Arzobispo i Ocaną, gdzie został ranny. Posłany do Andaluzji i Estremadury, został w maju 1811 roku odwołany do Francji. W kampanii 1812 dowodził młodą gwardią, był gubernatorem Moskwy, z której wycofał się jako jeden z ostatnich, kazawszy wysadzić w powietrze mury Kremla. Walczył pod Krasnem i nad Berezyną. W 1813 roku objął komendę nad resztkami cesarskiej gwardii. Bił się pod Lützen, Budziszynem, Dreznem i Lipskiem, a w kampanii 1814 prowadził starą gwardię do boju pod Montmirail, Craonne i Laon. 30 marca bronił rogatki Saint-Denis w Paryżu.
Podczas licznych kampanii nagromadził spory majątek, skwapliwie też przeszedł na stronę Burbonów. To on właśnie doradzał Ludwikowi XVIII, aby stawił opór Napoleonowi, kiedy ten wylądował w zatoce Juan. W czasie Stu Dni eskortował króla do granicy, pozostał jednak we Francji, zgłosił się do powracającego cesarza, ale nie uczestniczył w bitwie pod Waterloo, zachorował bowiem nagle w Beaumont. Zgodził się wprawdzie brać udział w sądzie nad Neyem, ale podpisał potem oświadczenie, że sąd ten jest niekompetentny, czym naraził się Ludwikowi XVIII i utracił tytuł para. W latach 1816-1818 był deputowany z departamentu Nord, a od 1819 zasiadał ponownie w Izbie Parów. Za monarchii lipcowej był ambasadorem w Rosji, ministrem wojny i szefem rządu, a także wielkim kanclerzem Legii Honorowej. Zginął w Paryżu rozerwany bombą na bulwarze du Temple, podczas zamachu terrorysty Fieschiego na Ludwika Filipa.
R. Bielecki, Encyklopedia wojen napoleońskich