Armia Badenii w bitwie pod Talavera

Robert Burnham
Armia Badenii w bitwie pod Talavera

Wiele niefrancuskich jednostek służyło z armiami francuskimi podczas Guerra de la Independencia espanola. Oddziały te pochodziły praktycznie z każdego zakątka Cesarstwa i przyjmowały formy od pojedynczych baterii do wielobatalionowych pułków. Wiele z nich służyło w miejscach gdzie nie miało okazji spotkać się w boju z siłami brytyjsko-portugalskim pod dowództwem, więc ich służba jest mało znana. Wyjątkiem była "Niemiecka Dywizja" dowodzona przez generała Leval i włączona jako 2 Dywizja IV Korpusu generała Sebastiani do Armii Centrum. Jednostki Dywizji Niemieckiej pochodziły z 5 różnych krajów i były podzielone na 3 brygady:

1 Brygada (płk. von Porbeck z Badenii)
* 2 Pułk Piechoty z Nassau (2 bataliony)
* 4 Pułk Piechoty Badenii (2 bataliony)
* Bateria Artylerii Pieszej Badenii (8 sześciofuntowych dział)

2 Brygada (generał Chasse z Holandii)
* Holenderski Pułk Piechoty (1 batalion 2 Pułku Piechoty i 2 batalion 4 Pułku Piechoty)
* 3 Holenderska Bateria Artylerii Konnej (6 sześciofuntowych dział)

3 Brygada (generał Grandjean z Francji)
* Pułk Piechoty Hesse-Darmstadt Gross und Erbprinz (2 bataliony)
* Batalion Piechoty z Frankfurtu

Celem tego wywodu jest analiza organizacji i umundurowania kontyngentu Badenii w Dywizji Niemieckiej. Kontyngent ten wkroczył do Hiszpanii w późnym 1808r., walczył w Medellin i po Talaverze nie uczestniczył walkach aż do bitwy pod Vittoria. Następnie został rozbrojony po próbie ucieczki do Brytyjczyków.

4 Pułk Piechoty

Księstwo Badenii wysłało 4 Pułk Piechoty oraz jedną baterię artylerii do Hiszpanii by wypełnić zobowiązania wojskowe w związku z przynależnością do Konfederacji Reńskiej. 4 Pułk, jak Pułk Holenderski, został sformowany poprzez złączenie 1 Batalionu 4 Pułku i 2 Batalionu 3 Pułku. Oddział został sformowany na sposób francuski, każdy batalion miał: grenadierską, woltyżerską i 4 fizylierskie kompanie. Kompania liczyła 140 mężczyzn, a batalion ok. 840. Każdym z batalionów dowodził major, dowódcą pułku był pułkownik ze sztabem 15 oficerów, podoficerów i prostych żołnierzy. Kompanie fizylierskie w 1 Batalionie nosiły numery: 1,3,5 i 7, natomiast w 2 Batalionie: 2,4,6 i 8. Przeciętna siła każdego batalionu w czasie bitwy pod Talaverą wynosiła od 500 do 600 zdolnych do walki.

Nakrycie głowy:

Piechota Badeńska początkowo nosiła czarny skórzany kask bawarskiego stylu z czarnym wypiętrzeniem z przodu i opadającym ku tylnej części wspieranym przez pióropusz z czerwonymi frędzlami. Kask 1 Batalionu miał biało obszyte, w kształcie litery V, podparcia na bokach. Natomiast kask 2 Batalionu był miedziany. Na czele umieszczona była płytka miedziana z mottem: "Grossherzoglich-Badishes Infanterie Regiment IV" (2 Batalion prawdopodobnie miał "Grossherzoglich-Badishes Infanterie Regiment III" na swoich). Powyżej tej wstęgi widniał "owalny talerz ozdobiony Wielkim Herbem Książęcym, owalna tarcza z przekątną wstęgą biegnącą z lewej do prawej, pokryta koroną (Rawkins). Na lewej stronie, zaraz pod pióropuszem widniała badeńska kokarda, żółta z czerwonym środkiem. Paski mocujące były z metalu na biało w 1 Batalionie i prawdopodobnie miedziane dla 2 Batalionu. Grenadierzy nosili białe pióropusze, woltyżerowie zaś zielone. Fizylierzy pióropuszy nie nosili.

Nie wiemy czy 4 Pułk nosił kaski pod Talaverą. Rawkins utrzymuje, że Pułk został wyposażony we francuskie czako zaraz po przybyciu do Hiszpanii. Niestety, nie podaje daty kiedy to nastąpiło. Gill zaś twierdzi, że pułk nie otrzymał nowych mundurów przed 1810 lecz nie wymienia szczegółowo ich nakrycia głowy. Haythornthwaite pisze: "Początkowo artyleria (i piechota) nosiły czarne skórzane kaski...czaka stylu francuskiego przyjęła później". Prawdopodobnie pod Talaverą noszone kaski, jeśli jednak były to czaka, to miały one miedziane płyty grenadierskie na przedzie, ponad którymi była kokarda badeńska. Grenadierzy nosili czerwony pióropusz, woltyżerowie zielony, a fizylierzy biały pompon.

Kurtka mundurowa:

Kurtka piechoty badeńskiej była ciemnoniebieska z długim "ogonem" oraz z kołnierzem na szyi w kształcie V. Zakończenia "ogona" były czerwone, a mankiety, wyłogi i kołnierze w kolorze pułku. Klapy miały 6 guzików na każdej stronie, a kwadratowe kołnierze miały po jednym na samym mankiecie i po 2 na rękawach, powyżej mankietu. Kolorem 1 Batalionu był biały, a guziki były miedziane. Kolorem 2 Regimentu był czerwony (o odcieniu maku) i guziki były z metalu na biało. Białe kamizelki i czarne krawatki wokół szyi były również noszone. Grenadierzy mieli czerwone epolety, woltyżerzy zielone. Rawkins utrzymuje, że fizylierzy mieli patki na ramionach w ich kolorze formacji, jednakże mogli także mieć ciemnoniebieskie.

Spodnie i nakrycia wierzchnie:

Noszone były białe bryczesy i czarne kamasze, wysokości kolan, z miedzianymi guzikami. Dopuszczano do użytku szare, jednorzędowe płaszcze.

Wyposażenie:

Brązowy skórzany plecak z białymi paskami i miedzianymi klamerkami, białe pasy do ładownicy, czarna ładownica z owalną miedzianą plakietką oraz tasak były w standardowym wyposażeniem. Bagnety noszono po lewej stronie.

Straty 4 Pułku Piechoty w czasie bitwy pod Talaverą:

Szczegółowe straty nie są znane, jednakże były prawdopodobnie wysokie. Płk. De Porobeck, dowódca 4 Pułku, który był także dowódcą brygady, zginął.

Artyleria:

Księstwo Badenii wysłało do Hiszpanii jedną baterię artylerii. Są pewne spory na temat organizacji, siły i rozmiaru broni tej baterii. Gill utrzymuje, iż był to 3 Bateria Piesza, natomiast Rawkins, że bateria została stworzona w połowie przez żołnierzy i broń z Baterii Artylerii Konnej Badenii i w połowie z Baterii Artylerii Pieszej Badenii. To dawałoby temu oddziałowi 4 dwunastofuntowe działa i 4 lekkie sześciofuntowe. Bateria była prawdopodobnie uposażona w 8 sześciofuntowych dział. Siła to ok. 200 oficerów, artylerzystów i woźnic.

Nakrycie głowy:

Artylerzyści nosili kaski stylu piechoty, bez dystynkcji pułkowych. Kask miał miedzianą trójkątną blachę, a artylerzyści konni nosili także biały pióropusz. Artyleria również mogła nosić czaka.

Kurtka mundurowa:

Artylerzyści nosili mundur stylu piechoty ale z czarnymi wyłogami. Mankiety były kwadratowe z dwoma guzikami na górnej krawędzi. Noszono także żółte szamerunki na klapach i na mankietach.

Spodnie i nakrycia wierzchnie:

U artylerii pieszej bryczesy były szare z kamaszami, z miedzianymi guzikami, sięgającymi kolan. Artyleria konna nosiła płowe lub białe bryczesy z sięgającymi kolan butami i żółtym obszyciem u góry. Artylerzyści nosili Wielkie mundury Piechoty.

Wyposażenie:

Wyposażenie było takie same jak u piechoty, jednak ładownica miała jako ozdobę miedziane, skrzyżowane działa.

Straty Badeńskiej Artylerii w czasie bitwy pod Talaverę:

Szczegółowa liczba strat nie jest znana, wiadomo jednak, że 2 kapitanów baterii zostało rannych.

BIBLIOGRAFIA:

Pocztówki z Niemieckiego Muzeum Armii, wyd. 1907r.
Gill, John h.: With Eagles to Glory: Napoleon and His German Allies in the 1809 Campaign; Greenhill Books, London; 1992; P. 212.
Haythornwaite, Philip: Uniforms of the Peninsular War: 1807-1814; Blandford Press, Dorset; 1978. P. 151.
Martinien, A.: Tableaux Par Corps et Par Batailles des Officiers Tues et Blesses Pendant les Guerres de L'Empire (1805-1815); Editions Militaires, Paris; P. 787.
Oman, Charles. A History of the Peninsular War Vol. 2; Oxford : AMS: 1980.
Rawkins, W.J.: The Armies of Baden and Wurttemberg: 1806-14; H.M.R. Group; 1979; p. 29.
Von Pivka, Otto. Napoleon's German Aliies (2): Nassau and Oldenburg; London: Osprey; 1976.

Artykuł ten zostal napisany przez Pana Roberta Burnhama i pojawił się pierwotnie na Napoleon Series. Otrzymałem jego zgodę na przetłumaczenie i opublikowanie go. Wersja angielska dostępna jest tu:
www.napoleon-series.org

Przetłumaczył: Bartłomiej Kot - de Mornant