D

Danków k. Kłobucka

We wschodniej części cmentarza nagrobek płk. Józefa Grabińskiego. Nagrobek złożony z wysokiego, żeliwnego (?) postumentu zwieńczonego akroteriami, na którym ustawiony jest, żeliwny, ażurowy krzyż. Na frontowej ścianie postumentu tablica z inskrypcją:

 

Józef Grabiński (1796-1859). Urodził się w Niklu w obwodzie bydgoskim. W 1811 r. wstąpił do 5 p.p. Księstwa Warszawskiego jako prosty żołnierz, wkrótce awansował na kaprala, w 1812 r. na furiera, a w 1813 r. na sierżanta. Kampanie 1812 i 1813 odbył w Gdańsku. W maju 1815 r. wszedł do 2. p.p.l. jako podchorąży. Ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty, w 1817 ppor., w 1825 por. W powstaniu listopadowym szybko awansował, we wrześniu 1831 r. ppłk i dowódca pułku. Dwukrotnie odznaczony krzyżem Vitruti Militari. Wziął dymisję i ponowił przysięgę na wierność carowi.

Darnowiec k. Kępna

Po prawej stronie drogi prowadzącej z Rychtala do Darnowca, w lesie, kamień pamiątkowy ustawiony na miejscu, w którym według tradycji znajdują się mogiły żołnierzy napoleońskich zmarłych z wycieczenia podczas odwrotu z Rosji. Wojska napoleońskie przechodziły przez te tereny w lutym 1813 r. i najprawdopodobniej z tego okresu pochodzi zbiorowy grób. Mogiła oznaczona krzyżem oraz kamieniem narzutowym z zamontowaną tablicą (marmurową?) na której napis:

DOBRE MIASTO k. Olsztyna

Przed ścianą frontową kościoła p.w. św. Mikołaja ustawiony na cokole z ułamków kamiennych żeliwny krzyż nagrobny z napisem w języku niemieckim:

Na cokole krzyża umieszczono (marmurową?) tablicę z inskrypcją:

Tablice wmurowano w 1928 r.

Podczas walk w pobliżu Dobrego Miasta, na początku 1807 r. francuscy żołnierze rozebrali poszycie lub podpalili znajdujące się przy tym mieście mosty na rzece Łynie. Wówczas 16-letni Carl Henrichson przeprawił się przez Łynę i wskazał kozakom miejsce gdzie mogli znaleźć materiały do naprawy jednego z uszkodzonych mostów. Kozacy przeszli na drugą stronę Łyny i zaatakowali oddział francuskich saperów zajętych rozbieraniem kolejnego mostu, biorąc wielu z nich do niewoli. Na początku marca 1807 r. do miasta ponownie wkroczyły wojska francuskie z dywizji gen. Marchanda, należącej do VI Korpusu marsz. Neya. Heinrichson musiał uciekać z miasta, gdyż Francuzi rozpoczęli śledztwo w sprawie domniemanej współpracy mieszczan z Rosjanami. Po pokoju w Tylży powrócił do Dobrego Miasta i tam też zmarł w 1835 r.

DOBROMIERZ (Hohenfriedeberg) k. Świdnicy

Na cmentarzu przy kościele p.w. św. Michała grób gen. mjr. Carla von Mutiusa oraz jego żony Frederiki (z domu von Lützow). Płyta nagrobna ozdobiona dwoma płaskorzeźbionymi kartuszami herbowymi. Kartusz herbu Mutiusa ozdobiony m.in. orderem Żelaznego Krzyża. Napis na płycie nieczytelny.

Mutius Carl (1758-1816) – urodził się w Börnchen (Bronów k. Bolkowa). Służbę wojskową rozpoczął w 1774 r. wstępując do stacjonującego we Wrocławiu pułku kirasjerów von Röder. W 1778 r. wziął udział w wojnie o sukcesję bawarską, w 1780 awansowany na por. Następnie został przeniesiony do nowopowstałego pułku huzarów ks. Eugeniusza Wirtemberskiego i mianowany komendantem stacjonującego w Oleśnicy szwadronu wyborczego. W 1788 r. awansował na kpt. Po śmierci ojca odziedziczył pokaźne dobra na Dolnym Śląsku. Podczas insurekcji 1794 r. w Polsce walczył m.in. w potyczce pod Skałą, awansowany na szefa szwadronu. Po zakończeniu kampanii polskiej poprosił o dymisję. W 1797 r., w uznaniu za oddane zasługi, dostał od króla patent mjr. W 1801 r. objął stanowisko mjr. w 13 p. dragonów von Rouquette. Podczas kampanii 1806 r. wszedł wraz z pułkiem do walki dopiero nad Wisłą. Mutius dowodził awangardą pułku, staczając liczne potyczki z Francuzami. Za zdobycie pod Bydgoszczą francuskiego transportu otrzymał od króla order Pour le Mérite. Ranny w potyczce pod Kwidzyniem. Wraz z pułkiem wziął udział w obronie Gdańska. Objął wówczas stanowisko dowódcy freikorpsu za wziętego do niewoli von Krockowa, dowodząc obroną fortu Neufahrwasser. W czerwcu 1807 r. awansowany na ppłk. Dowodził kawalerią pruską na Mierzei Kurońskiej. Po zakończeniu wojny stanął na czele 1. p. kirasjerów. W 1809 r. awansował na płk. Rok później po raz kolejny wziął dymisję. Do armii wrócił dopiero w 1813 r., stając na czele brygady złożonej z dwóch pułków dragonów. Wyróżnił się w bitwie pod Lützen, odznaczony Krzyżem Żelaznym II klasy. W bitwie pod Bautzen osłaniał odwrót pruskiej i rosyjskiej artylerii, a następnie, podczas odwrotu na Śląsk, niemalże aż do rozejmu dowodził ariergardą armii. Za zasługi w potyczce pod Chojnowem (Haynau) otrzymał od cara Aleksandra Order św. Włodzimierza III klasy. Podczas rozejmu dowodził rezerwą kawalerii korpusu Yorcka. Następnie przydzielony do korpusu von Kleista, gdzie stanął na czele kawalerii Landwehry. Wziął udział w bitwach pod Kulm i Wachau. Za zasługi w tym okresie został później odznaczony Krzyżem Żelaznym I klasy. Gdy korpus Kleista pomaszerował w kierunku Renu, Mutius otrzymał zadanie blokady Erfurtu. Po przebytej w owym czasie chorobie udał się do Francji, gdzie w Nancy objął dowództwo kawalerii księcia von Biron. Z powodu nadszarpniętego zdrowia poprosił o dymisję, którą otrzymał w maju 1814 r. w stopniu gen.-mjr. Zmarł w Börnchen 13 maja 1816 r.

DOWSPUDA k. Suwałk

Obok Zespołu Szkół im. gen. Ludwika Michała Paca w Dowspudzie pomnik patrona szkoły. Na wysokim czworobocznym postumencie z lastryka (?) ustawione brązowe (?) popiersie Ludwika Paca w mundurze gen. dyw. Królestwa Polskiego. U podstawy napis: Ludwik Michał Pac / 1780-1835 //. Pośrodku postumentu mosiężna (?) owalna tablica z herbem Gozdawa i inskrypcją:

Pomnik autorstwa Bohdana Chmielewskiego wystawiony z okazji 30. rocznicy nadania szkole imienia generała, 170. rocznicy jego śmierci i 180. rocznicy Powstania Listopadowego. Ustawiony w miejscu wcześniej istniejącego (od 1980 r.) pomnika w formie rozłupanego kamienia z inskrypcją. W Dowspudzie znajdują się też dobrze zachowane ruiny pałacu Paców.

Pac Ludwik Michał (1780-1835) – służbę wojskową rozpoczął w 1807 r. w sztabie marsz. Bessières’a. Przeszedł następnie do 1. pułku szwoleżerów Gwardii Cesarskiej w stopniu szefa szwadronu. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej. Walczył w Hiszpanii pod Medina del Rio Seco (gdzie został rany) i Austrii (pod Essling i Wagram). Pod Wagram wziął udział w sławnej szarży gen Lasalle’a. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Legii Honorowej. Pod koniec grudnia 1809 r. złożył dymisję i przeniósł się do wojska Księstwa Warszawskiego. Dowodził Gwardią Narodową departamentu łomżyńskiego. Na początku 1812 r. komenderował 15. p.uł., a następnie 2. p.uł. Po rozpoczęciu kampanii rosyjskiej mianowany przez Napoleona gen. bryg. i włączony do sztabu cesarskiego. Uczestniczył w kampanii 1813 i 1814. W 1813 r. odznaczony krzyżami komandorskimi orderów Virtuti Militari i Legii Honorowej. W styczniu 1814 r. awansowany do stopnia gen. dyw. Ranny pod Laon. Wyróżnił się w bitwie pod Craonne, gdzie stał na czele całej polskiej kawalerii. W marcu 1814 r. dowodził czasowo całą kawalerią Gwardii Cesarskiej. Po abdykacji Napoleona złożył dymisję, powrócił do kraju i zajął się gospodarką. W 1825 r. obdarzony godnością senatora-kasztelana Królestwa Polskiego. Po wybuchu powstania listopadowego w Radzie Administracyjnej, a następnie dowódca rezerw armii. Od marca do maja 1831 r. dowodził korpusem. Został ranny w bitwie pod Ostrołęką. Po upadku powstania wybrał emigrację. Zmarł 31 sierpnia w Smyrnie w Turcji. Odznaczony Wielką wstęgą orderu św. Stanisława i wojskowym krzyżem bawarskim. Kawaler Maltański.

Drążdżewo k. Makowa

W pobliżu kościoła przy dawnym trakcie wiodącym do Krasnosielca kopiec ziemny kryjący najprawdopodobniej szczątki żołnierzy napoleońskich zmarłych w 1813 r. w miejscowym lazarecie. Pierwotnie był to wzgórek na szczycie którego stał drewniany krzyż otoczony ozdobnym płotkiem żeliwnym. Obecnie szczyt wzniesienia zabetonowany i zwieńczony żeliwnym krzyżem w ogrodzeniu z płotu żeliwnego. Na betonowym cokole umieszczona tablica z szarego granitu z wykutą inskrypcją:

 

 

 

 

Pod koniec lat 60-tych XX w. na kopcu mylnie umieszczono epitafium ku czci powstańca styczniowego Edwarda Rolskiego. W 2008 r. władze samorządowe z Krasonosielca odrestaurowały obiekt i przywróciły tablicę zgodną z intencją pierwotnych fundatorów.

DUB k. Tomaszowa Lubelskiego

Przy drewnianym kościele p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Marii Magdaleny nagrobek mjr. Mikołaja Ziemborowskiego. Nagrobek w kształcie czworobocznego obelisku zwieńczonego kulą, ustawionego na trójkondygnacyjnym cokole. Na ścianie obelisku bardzo zatarta i trudna do odczytania inskrypcja:

Ziemborowski Mikołaj (?-1844) W czasach Księstwa Warszawskiego był ppor., a od 1813 r. por. 16. p.p., w latach 1815-1830 wzmiankowany jako kpt. 2. p.s.p. i kawaler srebrnego krzyża Virtuti Militari. W czasie powstania listopadowego awansowany do stopnia mjr., odznaczony 10 marca 1831 r. krzyżem złotym Virtuti Militari.

DUNINO (Dohnau) k. Legnicy

Pomnik bitwy nad Kaczawą. Ustawiony na nadrzecznym wale, w pobliżu mostu przy ujściu Nysy Szalonej do Kaczawy. Obelisk czworoboczny zbudowany z bloków granitowych, ozdobiony na szczycie kulami armatnimi. Na dwóch przeciwległych ścianach wmurowane po dwie tablice w językach polskim i niemieckim oraz francuskim i rosyjskim z napisem o treści:

Dodatkowo na frontowej ścianie obelisku pomiędzy tablicami z napisem polskim i niemieckim, wmurowany niewielki metalowy krzyż.

Pomnik ustawiono 21 maja 1908 r. przy okazji regulacji rzeki. Po 1945 r. zniszczono oryginalne tablice. Obelisk w 1996 r. odnowiono, zaopatrując w nowe tablice z informacją o bitwie (odsłonięcie 23 sierpnia przy okazji I Biwaku Historycznego w Warmątowicach).

 

Bitwa nad Kaczawą: zob. Bielowice

DUSZNIKI-ZDRÓJ (Bad Reinerz)

Na cmentarzu przy kościele p.w. Św. Piotra i Pawła przy ul. Kłodzkiej:

Przy ścianie zewnętrznej prezbiterium kamień nagrobny Teofila Stamirowskiego w kształcie niewielkiego czworobocznego obelisku. Na trzech bokach obelisku inskrypcje:

Od frontu:

Z prawej strony:

Z lewej strony:

Stamirowski (Stamierowski) Teofil (?-1818)  W armii Księstwa Warszawskiego służbę rozpoczął w 3 p.p. jako ppor. W 1809 r. był adiutantem gen. Izydora Krasińskiego. Awansowany do stopnia kpt. został przeniesiony do organizującego się 6 p.p. galicyjsko-francuskiej. Służbę zakończył już w czasach Królestwa Polskiego jako ppłk w 1. p.p.l.

Na murze okalającym kościół, od strony prezbiterium, wmurowana tablica nagrobna Ludwika Kijeńskiego, wykonana z piaskowca. Na tablicy w ozdobnej ramie inskrypcja:

Kijeński Ludwik (?-1821) W wojsku Księstwa Warszawskiego odnotowany jako mjr 7 p.p. Uwolniony w 1808 r. w randze szefa batalionu.