Nasza księgarnia

Lipskie kamienie pamięci

Posted in Turystyka historyczna

Niewiele jest chyba bitew z dawnych wieków, tak upamiętnionych, jak Bitwa pod Lipskiem. Największy pomnik Europy, cerkiew, liczne mniejsze pomniki, nazwy ulic i placów i wreszcie Kamienie Apla. 50 kamiennych słupów postawionych w miejscach, w których znajdowały się oddziały biorące udział w bitwie.

Kamienne, wysokie na półtora metra kolumny stoją skromnie w różnych miejscach Lipska i okolic. Wśród bloków, na zielonych skwerach, placach, w parkach. Nieco się różnią od siebie – kształtem górnej części, inskrypcjami, literami je wieńczącymi. Postawiono je w jednym celu – by uczcić walczących w tych właśnie miejscach w Bitwie pod Lipskiem w 1813 roku.

 

Kamień nr 37 na Nordplatz poświęcony generałowi Dąbrowskiemu

Theodor Apel

Na pomysł upamiętnienia bitwy wpadł przed 50. rocznicą pisarz Theodor Apel, przyjaciel Richarda Wagnera. W latach 1861 – 64 z własnych pieniędzy opłacił postawienie 44 kamiennych pomniczków. Sześć pozostałych opłaciły organizacje i osoby prywatne. W sumie jest ich 50 a nazywane są potocznie kamieniami Apla (Apelsteine).

Odsłonięcie jednego z kamieni

Każdy z nich ma 1,50 m wysokości, zostały wykonane z wapienia. Niektóre z nich, zniszczone zębem czasu wymieniono na wykonane z trwalszego materiału. Wtedy jednak miały trochę inny kształt niż oryginały, popełniano też błędy w napisach. Oryginały mają przeważnie kształt graniastosłupów o podstawie kwadratu. Zwieńczenie półokrągłe oznacza wojska francuskie, zwieńczenie trójkątne (jakby odwrócona litera V) wojska koalicji. Duże litery na samej górze na samej W, O, S, N to oznaczenia kierunków geograficznych. Duże litery poniżej wskazują strony walczące: N – wojska napoleońskie, V (od niemieckiego Verbündete – sojusznik) – wojska koalicyjne. Następnie w inskrypcji znajduje się nazwisko dowódcy danego oddziału i liczba żołnierzy mu podległych.

Przykład inskrypcji głównej - kamień nr 42

 W szeroko rozumianym centrum Lipska najłatwiej dotrzeć do sześciu kamieni. Reszta rozrzucona jest w dalszych dzielnicach i okolicach miasta. Kamienie z numerami nieparzystymi oznaczają miejsca, w których stały wojska napoleońskie, z parzystami – koalicyjne. Do tych sześciu można dojechać tramwajem. No to przejedźmy się.

Najbliżej jest do kamienia nr 37. To jeden z kamieni ważnych dla Polaków. Stoi na placu Nordplatz. Dojeżdżamy tam tramwajem nr 12 z centrum miasta (np. spod Dworca Głównego). Z przystanku o nazwie Nordplatz cofamy się o kilkadziesiąt metrów – kamień stoi na tle wysokich krzewów. Inskrypcja główna brzmi: General DOMBROWSKI 5000 M. Druga inskrypcja głosi: Schlacht bei LEIPZIG, 18. October 1813 (przy pozostałych opisach ograniczę się do ważniejszej części tekstu)

Koordynaty dla GPS to: 51 ° 21 ‘7 “N, 12 ° 22’ 26” O

Kamień nr 37

Niewiele dalej od ścisłego centrum znajduje się kamień nr 42. Dojeżdżamy do niego tramwajem 4 lub 7 z centrum. Wysiadamy na przystanku Gerichtsweg, przy ulicy Dresdner Straße, niedaleko placu Stephaniplatz. Na kamieniu inskrypcja główna: General BUELOW (spater) Graf v. DENNEWITZ  III. Prus. Corps, 29000 man. To jeden z odnowionych pomników. Oryginał znajduje się w parku Wilhelma–Külza.

Koordynaty dla GPS to: 51° 18′ 55″ N, 12° 24′ 35″ O

Kamień nr 42

Tramwajem nr 8 dojedziemy do kolejnego pomnika – nr 35. Wysiąść trzeba na przystanku Luetzner i przejść na ulicę Endersstraße. Inskrypcja główna  brzmi: Marschall MORTIER, 1. u. 2. Div. d. j. G., 10000 M.

Koordynaty dla GPS to: 51° 20′ 8″ N, 12° 19′ 54″ O

Kamień nr 35

Kolejny kamień – nr 31 –  najłatwiej odwiedzić będą przy Pomniku Bitwy Narodów. Tramwajem nr 15 dowożącym nas do Pomnika jedziemy ok. pięć minut dalej, do przystanku Probsthedia. Kamień stoi przy ulicy Dösener Straße, tuż przy budynku banku Sparkasse. Główna inskrypcja brzmi: Victor Lauriston, II. und V. Corps, 30000 Mann

Koordynaty dla GPS to: 51° 18′ 16″ N, 12° 25′ 28″ O

 

Kamień nr 31

Kolejne dwa kamienie to zniszczone mocno oryginały, ale jeden ważny dla nas. Tuż obok bramy Torhaus Dölitz, w której znajduje się opisane już na tym blogu Muzeum Figur Cynowych stoją kamienie nr 13 i 33. Dojeżdżamy do nich tramwajem nr 11 z centrum (ok. 25 minut jazdy), wysiąść trzeba na przystanku Leinestrasse i przejśc się ok 5-10 minut. Inskrypcje brzmią: na kamieniu nr 13 – OUDINOT, Herzog von Reggio, 3. u. 4. Division der jungen Garde, 12000 M., zaś na kamieniu nr 33 – PONIATOWSKI, AUGEREAU, VIII. u. IX. CORPS; OUDINOT, III. u. IV DIVISION D. JUNG. GARDE, 30000 M.

Koordynaty dla GPS na to miejsce to: 51° 17′ 15″ N, 12° 23′ 15″ O

Pierwotnie kamienie te postawiono w innych miejscach i tam też stoją teraz kopie. Miejsca te, to odpowiednio: kamień 13 – Wachau, ulica Dösener Weg (51° 17′ 0″ N, 12° 25′ 1″ O) i kamień 33 – Lößnig, ulica  Bornaische Straße (51° 17′ 56″ N, 12° 23′ 7″ O).

Kamień nr 33

Tych sześć kamieni Apla, w tym cztery stojące w oryginalnych miejscach, można "zaliczyć" w ciągu jednego dnia. Warto wtedy zaopatrzyć się w kartę miejską (Leipzig Card), uprawniającą do darmowego korzystania z transportu miejskiego (1 dobowa kosztuje – 11,5 euro, 48-godzinna – 22,5 euro, 72 -godzinna – 41,5 euro. Pozostałe kamienie najlepiej odwiedząć samochodem. Jednak to zadanie na kilka dni, miejsca są oddalone od centrum miasta i od siebie dość znacznie. Dla chcących jednak podaję listę kamieni (przypominam: nieparzyste – wojska Napoleona) z adresami po niemiecku (łatwiej będzie szukać na mapie) i koordynatami do GPS.

  1. Wachau, Bornaer Chaussee – 51° 16′ 47″ N, 12° 25′ 53″ O – (VIVTOR, HERZ. V. BELUNO, II. Corps, 20000 M)

  2. Straße Güldengossa–Liebertwolkwitz – 51° 15′ 54″ N, 12° 26′ 49″ O – (Prizn Eugen von Wurtemberg, 10.000 M)

  3. Dösen, Kreuzung Markkleeberger Straße / Eigenheimstraße – 51° 17′ 4″ N, 12° 24′ 29″ O – (AUGEREAU, Herzog v. Gastilione, IX. Corps, 10000 M.)

  4. Rundweg um den Markkleeberger See – 51° 15′ 34″ N, 12° 24′ 8″ O – (General v. KLEIST, 10000 Mann)

  5. Bornaer Straße (Verbindung Wachau–Liebertwolkwitz) – 51° 16′ 53″ N, 12° 27′ 3″ O  – (Graf LAURISTON, V. Corps, 15000 M.)

  6. S 43 (Verbindung Güldengossa–Großpösna) – 51° 15′ 39″ N, 12° 28′ 41″ O – (Furst GORTSCHAKOFF, 9000 M.)

  7. Holzhausen, Auf dem Kolmberg – 51° 17′ 23″ N, 12° 29′ 21″ O – (MACDONALD, Herzog von Tarent, XI. Corps, 15000 M)

  8. Großpösna, Querstraße – 51° 16′ 24″ N, 12° 30′ 18″ O – (General Klenau, 9. Oest•Corps, 24000 M)

  9. Liebertwolkwitz, Liprandisdorfer Straße – 51° 17′ 5″ N, 12° 28′ 10″ O – (Mortier, Herzog von Treviso, 2 Divisionen d. jung. Garde, 12000 Mann)

  10. Auenhainer Straße, am Gewerbegebiet Güldengossa – 51° 15′ 31″ N, 12° 27′ 44″ O – (Graf PAHLEN III., 3000 Reiter)

  11. Markkleeberg-Ost, Rilkestraße – 51° 16′ 30″ N, 12° 24′ 7″ O – (Furst Poniatowski, VIII. Corps, 8000 M.)

  12. Großdeuben, Zehmener Straße – 51° 14′ 21″ N, 12° 23′ 13″ O – (General BIANCHI, österr. Reserve)

  13. Patrz w tekście

  14. Lindenthal – 51° 23′ 40″ N, 12° 20′ 17″ O – (Gen. Lieut. St. Priest, 12000 M Russen)

  15. Gohlis, Max-Liebermann-Straße – 51° 22′ 32″ N, 12° 21′ 40″ O – (General COMPANS, I. Division)

  16. Lindenthal, Salzstraße – 51° 23′ 58″ N, 12° 20′ 44″ O – (General Graf LENGERON, 18500 M. Russen)

  17. Möckern, Georg-Schumann-Straße – 51° 22′ 6″ N, 12° 20′ 32″ O – (General LAGRANGE, II. Division)

  18. Lindenthal, Weststraße – 51° 23′ 10″ N, 12° 19′ 19″ O – (Gen. Lieut. v. SACKEN, 9000 M Russen)

  19. Gohlis, Max-Liebermann-Straße – 51° 22′ 33″ N, 12° 22′ 18″ O – (General FREDERIC, 3. Division)

  20. Wahren, Linkelstraße – 51° 22′ 28″ N, 12° 19′ 22″ O – (Generallieutenant von York, I. preuß. Armeecorps, 21500 Mann)

  21. Wiederitzsch, Delitzscher Landstraße – 51° 23′ 35″ N, 12° 22′ 31″ O – (General DOMBROWSKI, General SOUHAM, General DELMAS v. III. Corps, zus. 12000 M)

  22. Lindenau, Saalfelder Straße – 51° 19′ 57″ N, 12° 19′ 1″ O – (General Graf GYULAI, III. öster. Corps. 17.000 M.)

  23. Lindenau, Karl-Heine-Straße/Karl-Heine-Platz – 51° 19′ 56″ N, 12° 20′ 11″ O – (General Graf BERTRAND, IV. Corps, 10000 M.)

  24. Leutzsch, Benediktusstraße – 51° 20′ 48″ N, 12° 18′ 43″ O – (Prinz von Hessen-Homburg, I. Colonne vom III. Österr. Corps)

  25. Möckern, Georg-Schumann-Straße – 51° 21′ 58″ N, 12° 21′ 0″ O – (MARMONT Herz. v. Bagusa (richtig Ragusa), VI. Corps, 18.000 M)

  26. Plagwitz, Antonienstraße – 51° 19′ 14″ N, 12° 19′ 45″ O – (Furst M. Liechtenstein, I. österr. leichte Division, 5500 M.)

  27. Holzhausen, Stötteritzer Landstraße – 51° 18′ 36″ N, 12° 27′ 9″ O – (MACDONALD, XI.Corps. 12000 M.)

  28. Baalsdorf, Kurt-Hänselmann-Weg – 51° 19′ 7″ N, 12° 28′ 31″ O – (Gener. Graf BENNIGSEN, III. Colonne, 65000 M)

  29. Schönefeld, Theklaer Straße – 51° 21′ 40″ N, 12° 25′ 11″ O – (Marschall Marmont, VI. Corps, 15000 M)

  30. Schönefeld, Theklaer Straße – 51° 21′ 58″ N, 12° 25′ 22″ O – (Gener. Graf LANGERON, 30000 M.)

  31. Patrz w tekście

  32. Liebertwolkwitz, Monarchenhügel – 51° 17′ 32″ N, 12° 26′ 40″ O – (Gener. BARCLAI de TOLLY, II. Colonne, 50.000 M.)

  33. Patrz w tekście

  34. Dölitz, Bornaische Straße – 51° 17′ 14″ N, 12° 23′ 34″ O – (Erbprinz von Hessen-Homburg, später General von Nostiz. I. Colonne, 50000 Mann)

  35. Patrz w tekście

  36. Eutritzsch, Delitzscher Straße – 51° 21′ 43″ N, 12° 22′ 54″ O – (Gen. v. Blucher, V. Colonne, Schles. Armee, 25000 M)

  37. Patrz w tekście

  38. Heiterblick, Torgauer Straße – 51° 21′ 37″ N, 12° 26′ 37″ O – (Bernadotte CARL JOHANN Kronprinz v. Schweden, 50000 M.)

  39. Mölkau, Engelsdorfer Straße – 51° 19′ 58″ N, 12° 26′ 48″ O – (General Reynier, VII. Corps, 10.000 M.)

  40. Paunsdorf, An den Theklafeldern – 51° 21′ 36″ N, 12° 27′ 13″ O – (Capitain BOGUE englische Raketenbatterie)

  41. Schönefeld, Torgauer Straße – 51° 20′ 58″ N, 12° 25′ 17″ O – (NEY, Prinz v. d. MOSKWA, linker Franz. Flügel)

  42. Patrz w tekście

  43. Anger-Crottendorf, Volkshain Stünz – 51° 20′ 14″ N, 12° 25′ 47″ O – (Major Carl Friccius, Mit Gott für König und Vaterland, 3. Königsberger Bataillon des 3. ostpreuss. Landwehr Inf. Regiments)

  44. Schkeuditz, Leipziger Straße 59 – 51° 23′ 30″ N, 12° 14′ 14″ O – (Generallieutenant von York, 21500 Mann)

  45. Probstheida, Prager Straße – 51° 18′ 57″ N, 12° 24′ 37″ O – (Die verbündeten Monarchen beim Sturm auf Leipzig, 19. October 1813)

  46. Lindenthal, An der Hufschmiede – 51° 23′ 32″ N, 12° 20′ 28″ O – (GENERAL v. BLUCHER, SCHLESISCHE ARMEE, 60000 MANN)

  47. Wachau, Auenhainer Allee – 51° 15′ 46″ N, 12° 25′ 39″ O – (Feldmarschalleutnant Graf Weißenwolf, Österreich-Grenadier Division, 5320 Mann)

  48. Sellerhausen, Riesaer Straße – 51° 20′ 46″ N, 12° 26′ 18″ O – (General Reynier, VII. Corps, General von Zeschau, sächsische Division, 3500 Mann, letzte Stellung)

  49. Markkleeberg-Ost, Dösener Straße – 51° 16′ 37″ N, 12° 23′ 55″ O – (IV. Kavalleriecorps Kellermann, 3000 Reiter)

  50. Markkleeberg, Kirchstraße – 51° 16′ 40″ N, 12° 23′ 23″ O – (Kaunitz-Inf.reg. Nr. 20, 500 Mann)

www.leipzig.de

www.leipzig.travel.de

Kamień nr 35

Druga inskrypcja kamienia nr 35

Druga inskrypcja kamienia nr 42

Kamień nr 31

Kamień nr 31, u góry widoczne oznaczenia kierunków - SW, SO

Adam Gąsior

Tekst ze strony www.SzukajacNapoleona.com

Opublikowano za zgodą autora