Nasza księgarnia

Armia francuska - Gwardia Cesarska

Posted in Armia francuska

Polecamy: ARMIA NAPOLEONA

Gwardia Cesarska, czyli elitarne jednostki wojskowe, utworzone z najlepszych żołnierzy, mające strzec osoby cesarza, a równocześnie stanowiące strategiczną rezerwę Wielkiej Armii. Wywodziła się z resztek dawnej gwardii królewskiej, które przetrwały jako gwardia Zgromadzenia Narodowego (potem Konwentu i Ciała Ustawodawczego) oraz gwardia Dyrektoriatu. Bezpośrednio po zamachu stanu 18 Brumaire'a Bonaparte polecił 3 stycznia 1800 roku połączyć te formacje i utworzył z nich 2 bataliony grenadierów pieszych, kompanię strzelców pieszych, 2 szwadrony grenadierów konnych, kompanię strzelców konnych i kompanię artylerii konnej. Ta gwardia konsularna liczyła 2089 ludzi. Dowodził nią Murat. 14 listopada 1801 roku Bonaparte dokonał pierwszej reorganizacji gwardii. Przydzielił do niej czterech generałów, mających dowodzić poszczególnymi rodzajami broni, co zapowiadało dalszy wzrost liczby gwardzistów. Davout objął komendę nad piechotą, Bessieres nad kawalerią, Songis nad artylerią. Nie obsadzono stanowiska dowódcy wojsk inżynieryjnych. Tegoż dnia powstały "korpusy" grenadierów pieszych i strzelców pieszych, złożone z 2 batalionów. Miesiąc potem Rapp zaczął tworzyć szwadron mameluków. Savary natomiast zajął się formowaniem legionu żandarmerii wyborowej. Najstarszych żołnierzy gwardii, nieraz okrytych ranami i niezdolnych do czynnej służby, zebrano 12 lipca 1802 roku w kompanię weteranów, która odtąd pełniła służbę w pałacu Saint-Cloud. W ramach przygotowań do wojny z Anglią 17 września 1803 roku Bonaparte utworzył batalion marynarzy gwardii, podzielony na 5 "załóg". 21 stycznia 1804 roku powstały 2 bataliony welitów, przydzielone do grenadierów pieszych i do strzelców pieszych.
10 maja 1804 roku gwardię konsularną przemianowano na cesarską. Całością gwardii dowodził sam cesarz. Nigdy, w żadnych okolicznościach, nie mianował namiestnika, który mógłby wyręczyć go w dowodzeniu. Wyznaczył jednak czterech pułkowników-generałów jako dowódców poszczególnych formacji gwardii. Byli to: Davout dla grenadierów, Soult dla strzelców pieszych, Bessieres dla kawalerii i Mortier dla artylerii oraz marynarzy. Gwardia liczyła wówczas 11 350 ludzi. W 1806 roku, podczas kolejnej reorganizacji, utworzono pułk dragonów cesarzowej i pułk fizylierów gwardii, a także żandarmerię ordynansową. Kilka miesięcy później przystąpiono do formowania pułku polskich szwoleżerów.
W 1809 roku nastąpił podział na starą i młodą gwardię. Stara składała się z istniejących już pułków, uformowanych z żołnierzy mających l0 lat służby, dla których przynależność do gwardii była nagrodą za czyny bojowe. Były to regimenty grenadierów pieszych, strzelców pieszych, grenadierów konnych, strzelców konnych, dragonów, polskich szwoleżerów, szwadron mameluków, żandarmeria wyborowa oraz artyleria gwardii. Młoda gwardia natomiast, znacznie liczniejsza, miała być korpusem bojowym, używanym na polu walki. Zaliczono do niej fizylierów-grenadierów i fizylierów-strzelców pieszych, a także zupełnie nowe formacje tyralierów-grenadierów pieszych, tyralierów-strzelców pieszych.
W 1810 - 1812 roku następuje dalsza rozbudowa gwardii (przede wszystkim młodej). Powstają: batalion marynarzy (odtworzony po kapitulacji poprzedniego batalionu pod Baylen), 6 pułków tyralierów i 6 pułków woltyżerów, batalion pociągu zaprzęgów. W związku z likwidacją Królestwa Holandii w 1810 roku do gwardii włączono pewne jednostki gwardii holenderskiej. Pułk grenadierów pieszych otrzymał nr 2, pułk huzarów stał się 2 pułkiem szwoleżerów-lansjerów. Do gwardii włączono także 4 pułki piechoty z Legii Nadwiślańskiej. Kilka miesięcy przed kampanią 1812 roku cesarz podzielił gwardię na starą, średnią i młodą, przy czym podział przebiegał nieraz wewnątrz pułków, w zależności od stażu.
Po kampanii 1812 roku cesarz nie tylko starał się odbudować gwardię, ale także zwiększyć jej liczebność, aby w ten sposób wzmocnić morale całej Wielkiej Armii. Wśród nowych pułków były 3 regimenty eklererów, z których 3, złożony z Polaków, został przydzielony do polskich szwoleżerów gwardii. Powstał też polski batalion starej gwardii. W kampaniach 1813 - 1814 roku gwardia tworzyła 7 dywizji, które Napoleon traktował jako jednostki bojowe i rzucał do walki niemal w każdej batalii.
Ludwik XVIII ordonansem z 12 maja 1814 roku rozwiązał wszystkie pułki młodej i średniej gwardii. Starą gwardię natomiast znacznie okroił i zmienił w nowe formacje. Polski pułk szwoleżerów gwardii powrócił do kraju. W czasie Stu Dni Napoleon odtworzył większość pułków, a ogólna liczebność gwardii wzrosła do 112 tyś. Wiele pułków było jednak w trakcie tworzenia i na pole walki wyruszyła tylko część gwardii.
Epopea gwardii cesarskiej zakończyła się pod Waterloo, gdzie do ostatka walczył pułk grenadierów pieszych. Dowodzący starymi wiarusami gen. Cambronne odpowiedział na propozycję kapitulacji: "Gwardia ginie, ale się nie poddaje" (albo: Merde! - jak wolą niektórzy). Ludwik XVIII rozwiązał jesienią 1815 roku wszystkie pułki gwardyjskie.

Stara Gwardia została utworzona przez Napoleona dekretem z 16 stycznia 1809 podpisanym w Valladolid. Cesarz zaliczył do niej istniejące już pułki i bataliony gwardii: grenadierów pieszych, strzelców pieszych, grenadierów konnych, strzelców konnych, polskich szwoleżerów, mameluków, żandarmerię wyborową, artylerię konną, artylerię pieszą, saperów i weteranów. Jednostki te rekrutowały się ze starych, doświadczonych żołnierzy, mających co najmniej 10 lat służby. Mieli oni rozliczne przywileje, m.in. strzegli osoby cesarza, otrzymywali wyższy żołd. Już sama przynależność do takich formacji była uważana za zaszczyt.

Młoda Gwardia została utworzona przez Napoleona dekretem z 16 stycznia 1809 roku podpisanym w Valladolid. Cesarz zaliczył do niej już istniejące pułki fizylierów-grenadierów i fizylierów-strzelców pieszych. Tym samym dekretem utworzył regimenty tyralierów-grenadierów pieszych i tyralierów-strzelców pieszych. 29 i 31 marca 1809 roku doszły kolejne pułki grenadierów i strzelców pieszych. Powstał również batalion welitów turyńskich i batalion welitów florenckich. Młoda gwardia stopniowo się rozrastała. Kierowano do niej niejednokrotnie młodych ludzi wprost z poboru, szkolili się oni pod okiem starych żołnierzy-podoficerów To młoda gwardia rozstrzygała niejednokrotnie losy batalii.

Średnia gwardia została utworzona przez Napoleona wiosną 1812 roku wraz z nowym podziałem jednostek gwardyjskich przed wyprawą na Moskwę. Gwardię tę tworzyli: żołnierze i kaprale 2 pułku grenadierów pieszych i strzelców pieszych, 3 pułku grenadierów pieszych, żołnierze i kaprale fizylierów-grenadierów i fizylierów-strzelców pieszych, batalion welitów turyńskich i florenckich, 2 holenderskie pułki szwoleżerów-lansjerów, 2 bataliony pociągu artylerii. Pojęcie gwardii średniej zostało zarzucone w 1813 roku.