Oddziały liniowe - Piechota liniowa
Polecamy: ARMIA NAPOLEONA
Piechota liniowa wywodziła się z regimentów liniowych armii królewskiej, noszących historyczne nazwy, zazwyczaj prowincji, w których były kiedyś formowane, 1 stycznia 1791 roku nazwy te zastąpiono kolejnymi numerami i tak powstało 101 pułków piechoty liniowej. 28 sierpnia 1791 roku z oddziałów paryskiej gwardii narodowej utworzono pułki nr 102, 103 i 104. Pułk du Roi otrzymał wtedy nr 105. Pułki piechoty kolonialnej otrzymały 26 czerwca 1792 roku numery 106 - 111.
W kampanii 1792 roku po raz pierwszy wystąpiły bataliony ochotników. Okazało się, że ich wartość bojowa jest bardzo niska. Dlatego 21 lutego 1793 roku wydano dekret o amalgamacie, a więc o połączeniu tych batalionów ze starą piechotą. W latach 1793-1794 powstały półbrygady złożone z 2 batalionów ochotników i 1 (środkowego) starej piechoty. Takich półbrygad utworzono 198. Stopniowo ich liczbę zwiększono do 211. Ponieważ wiele z półbrygad nie miało pełnych stanów (przede wszystkim w wyniku dezercji), 8 stycznia 1796 roku Dyrektoriat zredukował ich liczbę do 110.
Dekretem z 24 września 1803 roku Bonaparte przywrócił dawne pułki. Półbrygady wciąż nie miały pełnych stanów, łączono więc czasem po dwie, aby uformować piechotę nowej organizacji. W ten sposób powstało 90 pułków piechoty liniowej. Taki regiment według zasad z 1803 roku składał się z ok. 30 ludzi w sztabie oraz 3, rzadziej 4 batalionów. Trzy pierwsze bataliony traktowane były jako jednostki bojowe. Czwarty natomiast pełnił funkcję ośrodka szkoleniowego i nazywany był zakładem. Na czele batalionu stał szef batalionu, mający do pomocy kilku oficerów. Batalion składał się na ogół z 9 kompanii, przy czym pierwsza z nich nazywana była wyborczą i składała się z grenadierów. W 1805 roku utworzono jeszcze jedną kompanię wyborczą - woltyżerską, ale zlikwidowano jedną kompanie fizylierską.
Po doświadczeniach kampanii 1806 - 1807 roku Napoleon uznał, że tak rozbudowane bataliony są mało ruchliwe, i dekretem z 18 lutego 1808 roku zmniejszył liczbę kompanii fizylierskich do czterech. W ten sposób wraz z dwiema kompaniami wyborczymi (grenadierską i woltyżerską) batalion liczył 6 kompanii Liczbę batalionów w pułku cesarz zwiększył do 5, z tym że ostatni batalion (zakładowy) miał tylko 4 kompanie. Wtedy też liczbę żołnierzy w kompanii zwiększono do 140, w tym 3 oficerów (kpt., por. i ppor). W batalionie było 840 ludzi, w tym 18 oficerów, a w pułku 3970, w tym 108 oficerów. Batalion zakładowy miał 560 ludzi, w tym 12 oficerów.
W 1812 roku, w momencie szczytowej potęgi cesarstwa, piechota liniowa liczyła 130 pułków, niektóre z nich powstały po włączeniu regimentów innych państw (np. holenderskich) do armii francuskiej. Mimo ogromnych strat poniesionych w kampanii 1812 roku Napoleon potrafił nie tylko odbudować piechotę liniową, ale jeszcze - także dla celów propagandowych - uformował pułki o nr 134 - 156 z gwardii narodowej.
Grenadierzy i woltyżerowie piechoty liniowej 1805-09 - Od lewej: grenadier w pełnym oporządzeniu (do plecaka przytroczony dwurożny kapelusz noszony w marszu zamiast niedźwiedziej czapy) 1807, grenadier 15 pułku liniowego 1808-09, sierżant woltyżerów, woltyżer w ubiorze koszarowym, woltyżer 96 pułku liniowego 1805-08, woltyżer 13 pułku liniowego 1808-09.
Fizylierzy piechoty liniowej 1804-12 - Od lewej: fizylier w mundurze paradnym 1804-07, fizylier w mundurze polowym 1804-07, fizylier 3 pułku liniowego w białym mundurze 1807, fizylier w ubiorze ćwiczebnym 1808, fizylier w mundurze paradnym i pełnym oporządzeniu, sierżant w mundurze polowym 1809-12, fizylier w płaszczu.
Piechota liniowa 1812-15 - Od lewej: woltyżer, fizylier, grenadier, woltyżer w płaszczu, fizylier w mundurze koszarowym, woltyżer w płaszczu.
W kampanii 1792 roku po raz pierwszy wystąpiły bataliony ochotników. Okazało się, że ich wartość bojowa jest bardzo niska. Dlatego 21 lutego 1793 roku wydano dekret o amalgamacie, a więc o połączeniu tych batalionów ze starą piechotą. W latach 1793-1794 powstały półbrygady złożone z 2 batalionów ochotników i 1 (środkowego) starej piechoty. Takich półbrygad utworzono 198. Stopniowo ich liczbę zwiększono do 211. Ponieważ wiele z półbrygad nie miało pełnych stanów (przede wszystkim w wyniku dezercji), 8 stycznia 1796 roku Dyrektoriat zredukował ich liczbę do 110.
Dekretem z 24 września 1803 roku Bonaparte przywrócił dawne pułki. Półbrygady wciąż nie miały pełnych stanów, łączono więc czasem po dwie, aby uformować piechotę nowej organizacji. W ten sposób powstało 90 pułków piechoty liniowej. Taki regiment według zasad z 1803 roku składał się z ok. 30 ludzi w sztabie oraz 3, rzadziej 4 batalionów. Trzy pierwsze bataliony traktowane były jako jednostki bojowe. Czwarty natomiast pełnił funkcję ośrodka szkoleniowego i nazywany był zakładem. Na czele batalionu stał szef batalionu, mający do pomocy kilku oficerów. Batalion składał się na ogół z 9 kompanii, przy czym pierwsza z nich nazywana była wyborczą i składała się z grenadierów. W 1805 roku utworzono jeszcze jedną kompanię wyborczą - woltyżerską, ale zlikwidowano jedną kompanie fizylierską.
Po doświadczeniach kampanii 1806 - 1807 roku Napoleon uznał, że tak rozbudowane bataliony są mało ruchliwe, i dekretem z 18 lutego 1808 roku zmniejszył liczbę kompanii fizylierskich do czterech. W ten sposób wraz z dwiema kompaniami wyborczymi (grenadierską i woltyżerską) batalion liczył 6 kompanii Liczbę batalionów w pułku cesarz zwiększył do 5, z tym że ostatni batalion (zakładowy) miał tylko 4 kompanie. Wtedy też liczbę żołnierzy w kompanii zwiększono do 140, w tym 3 oficerów (kpt., por. i ppor). W batalionie było 840 ludzi, w tym 18 oficerów, a w pułku 3970, w tym 108 oficerów. Batalion zakładowy miał 560 ludzi, w tym 12 oficerów.
W 1812 roku, w momencie szczytowej potęgi cesarstwa, piechota liniowa liczyła 130 pułków, niektóre z nich powstały po włączeniu regimentów innych państw (np. holenderskich) do armii francuskiej. Mimo ogromnych strat poniesionych w kampanii 1812 roku Napoleon potrafił nie tylko odbudować piechotę liniową, ale jeszcze - także dla celów propagandowych - uformował pułki o nr 134 - 156 z gwardii narodowej.
Grenadierzy i woltyżerowie piechoty liniowej 1805-09 - Od lewej: grenadier w pełnym oporządzeniu (do plecaka przytroczony dwurożny kapelusz noszony w marszu zamiast niedźwiedziej czapy) 1807, grenadier 15 pułku liniowego 1808-09, sierżant woltyżerów, woltyżer w ubiorze koszarowym, woltyżer 96 pułku liniowego 1805-08, woltyżer 13 pułku liniowego 1808-09.
Fizylierzy piechoty liniowej 1804-12 - Od lewej: fizylier w mundurze paradnym 1804-07, fizylier w mundurze polowym 1804-07, fizylier 3 pułku liniowego w białym mundurze 1807, fizylier w ubiorze ćwiczebnym 1808, fizylier w mundurze paradnym i pełnym oporządzeniu, sierżant w mundurze polowym 1809-12, fizylier w płaszczu.
Piechota liniowa 1812-15 - Od lewej: woltyżer, fizylier, grenadier, woltyżer w płaszczu, fizylier w mundurze koszarowym, woltyżer w płaszczu.
Źródło: R. Bielecki, EWN
Ilustracje ze zbiorów Piotra Pacaka