Nasza księgarnia

Spanden - 5 czerwca 1807

Posted in Bitwy epoki napoleońskiej

Wobec przewagi liczebnej Wielkiej Armii, 2 czerwca, Bennigsen, podjął plan zaatakowania i zniszczenia wysuniętego do przodu VI Korpusu Neya, który był rozlokowany pomiędzy rzekami Passarge (Pasłęka) i Alle (Łyna), w okolicy Guttstadt (Dobre Miasto). Miał nadzieję, że zniszczenie tego Korpusu w dużym stopniu zniweluje przewagę armii francuskiej i pozwoli mu utrzymać inicjatywę przez resztę kampanii. Wobec tego skoncentrował swoją armię w rejonie Heilsberg (Lidzbark Warmiński), z wyjątkiem awangardy Bagrationa, oddziałów Płatowa, i prawego skrzydła pod dowództwem pruskiego generała Lestocq.
Plan zniszczenie Neya, był niezmiernie skomplikowany. Podczas gdy Lestocq miał zatrzymać Francuzów nad dolną Passarge, 6 pozostałych kolumn miało uderzyć na korpus Neya.
1 Kolumna - Dochtorov, z 24 batalionami i 4 bateriami, 7-ma i 8-ma dywizje - miał posuwać się z Albrechtsdorf (Wojciechowo), na południe od Wormditt (Orneta), wypchnąć francuskie wojska za rzekę Passarge i zagrodzić im powrót małymi, wydzielonymi oddziałami. Wówczas miał zająć pozycję na prawym brzegu rzeki między Elditten (Eldyty) i Schwenkitten (Świękity), naprzeciwko mostu w Pithenen (Pityny), co miało zapobiec połączeniu wojsk Soulta i Neya.

Rzeka Pasłęka (Passarge), widok z mostu w Spanden (Spędy)

  2 Kolumna - Sacken, z 2, 3, i 14 dywizjami i kawalerią obu skrzydeł, w sumie 42 bataliony, 140 szwadronów, i 9 baterii artylerii (12 do 14 armat każda - około 120 dział) - miał maszerować przez Arensdorf (Lubomino), i atakować Neya, wspierając awangardę Bagrationa i 1-szą Kolumnę Dochtorova.
3 Kolumna - przednia straż Bagrationa, 42 batalionów, 10 szwadronów, i 6 pułków kozackich, miała pozostawić własne wsparcie w rejonie Peterswalde (Piotraszewo), maszerować przez Grunau (Gronowo) i Altkirch (Praslity), w celu odcięcia oddziałów, które Ney miał w Peterswalde. Gdy tylko Altkirch zostałoby zajęte, wsparcie pozostawione w Peterswalde miało dołączyć do głównych sił 3 Kolumny, atakującej nieprzyjaciela między Knopen (Knopin) i Glottau (Glotowo).
4 Kolumna - Gorczakow, z 6-tą dywizją, 12 batalionów, 20 szwadronów, i 3 pułki Kozaków - miał przejść rzekę Alle powyżej Guttstadt, i uderzyć na prawą flankę Neya, wcześniej wydzielając jedną brygadę (Knorring) w kierunku na Seeburg (Jeziorany) w celu wsparcia Płatowa.
5 Kolumna - Płatow, 3 bataliony, 10 szwadronów, 9 pułków kozackich i 12 armat, oprócz brygady (Knorring) wspomnianej powyżej - maskującej jego ruch od strony wysuniętych placówek Massény (Gazan) w rejonie Willemburg (Wielbark na rzeką Omulew ), miał przejść rzekę Alle w Bergfried (Barkweda) i pomagać w oskrzydlaniu Neya.
6 Kolumna - Wielki Książę Konstanty, z 1-szą dywizją Gwardii, 28 batalionów, 28 szwadrony, 3 baterie artylerii- miał podążać, jako rezerwa, w dwóch kolumnach z Benern (Bieniewo), Arensdorf, i Sommerfeldt (Zagony) do Petersdorf (Piotrowo).
Tymczasem Lestocq, miał posuwać się z Braunsberg (Braniewo) do Spanden przeciw oddziałom I Korpusu Bernadotte'a nad Passarge, i angażując je, zapobiec tym samym przed przekroczeniem przez Francuzów rzeki. W tym samym czasie miał również ochraniać drogi do Zinten (Konevo Rosja) i dalej do Koenigsberg (Królewiec).
Temu dość skomplikowanemu planowi Bennigsena, miał również w założeniu sprzyjać fakt, że najbardziej wysunięte do przodu oddziały przedniej pozycji Neya otaczał gęsty las, przez co ruchy koncentrujących się wojsk rosyjskich były w dużym stopniu zamaskowane przed francuskimi awanpostami. Niemniej jednak, wysunięte placówki Neya zdobyły dostateczne informacje, które przekonały francuskiego marszałka, że przed jego pozycjami nieprzyjaciel wykonuje jakieś poważne manewry. Wobec tego odpowiednio wcześniej przedsięwziął kroki w celu koncentracji swojego korpusu, z zamiarem zajęcia pozycji za Ankendorf (Jonkowo), i utrzymania się tam, aż do otrzymania poparcie od reszty armii. Ney zażądał od Soult'a o wsparcie jego lewego skrzydła z Elditten (Eldyty) nad Passarge, i od Davout'a o wzmocnienie jego pozycji w Bergfried nad rzeką Alle, na prawej flance.

Most w Spanden, widok z lewego brzegu (francuskiego). Nieco po lewej widać, lekkie wzniesienie, które może być pozostałością po francuskich umocnieniach.

 

 


I wówczas, 5 czerwca nacierające rosyjsko-pruskie wojska, inicjując nową kampanię, spotkały się z francuskimi placówkami na przyczółkach mostowych na rzece Passarge, w Spanden (Spędy) i Lomitten. Jednocześnie VI Korpus Marszałka Neya został zaatakowany na pozycjach w okolicy Guttstadt.

 

Akcja w Spanden, 5 czerwca 1807

 

  Francuzi na zimowych kwaterach utrzymywali silne placówki wzdłuż rzeki Passarge. Każdy most miał umocniony przyczółek mostowy.
Napoleon planował otworzyć wiosenną ofensywę 10 czerwca 1807 roku. Lecz, rankiem 5 czerwca, Bernadotte doniósł o ataku na jego placówki nad rzeką Passarge. Później Ney meldował o nieprzyjacielskim postępie na Altkirch (na północny-zachód od Guttstadt).
Bennigsen, pierwotnie zamierzając atakować 4 czerwca, przesłał rozkazy do Lestocq'a, który miał tego dnia zaangażować nieprzyjaciela nad dolną Passarge. Jednak z niewyjaśnionych przyczyn, rosyjsko-pruska akcja została odłożona do 5 czerwca. Co prawda, Lestocq został o tym poinformowany, ale nie wydaje się, aby poprzedni rozkaz ataku z dnia 4 czerwca został formalnie anulowany. Tego dnia więc, Prusacy rozpoczęli natarcie.

 

Atak Lestocq'a w Spanden

 

  Pruski generał Lestocq do ataku na przyczółek mostowy w Spanden wyznaczył dywizję Rembowa. Dywizja Rembowa została skoncentrowana w nocny z 3 na 4 czerwca za Mehlsack (Pieniężno). W sumie ok. 3000 piechoty, 1500 kawalerii i 2 baterie artylerii. O 1:00 w nocy pruska dywizja rozpoczęła marsz w kierunku Spanden (13 km na północny-zachód od Wormditt ( na lewym brzegu rzeki Passarge) w czterech kolumnach.
Wczesnym rankiem atak na przyczółek mostowy już się rozpoczął, kiedy do Rembowa dotarła wiadomość od Dochtorova z Wormditt, dociekająca przyczyn kanonady. Okazało się jasne, że atak był przedwczesny. Rembow natychmiast przerwał działania i wycofał się, pozostawiając jedynie silne placówki naprzeciw Spanden.

Widok na most w Spanden (w środku) - miejsca, gdzie była francuska reduta, obecnie lekkie wzniesienie terenu (wyraźnie widać, że sztuczne).


Tego samego ranka dywizja Dupont'a (I Korpus Bernadotte'a) została silnie ostrzelana w Zagern (Zawierz) przez inny oddział pruski Korpusu Lestocq'a. Te dwa przedwczesne ataki jedynie wzmogły czujność Bernadotte'a i dały mu czas na przygotowanie się przeciw dalszym atakom nieprzyjaciela.
5 Czerwca, około 10:00 rano, atak na przyczółek mostowy w Spanden został wznowiony.
Umocnienia ziemne przecinały tam podstawę półwyspu, utworzonego przez zakole rzeki Passarge. Centralna reduta w odległości ok. 1000 kroków od mostu, została połączona parapetem z rzeką po obu jej stronach. Nieco z tyłu, bezpośrednio przed mostem, było następne umocnienie ziemne, otwarte w gardziel (gorge), chroniące zupełnie most. Pomimo tego, kierunek rzeki bardzo ułatwiał oskrzydlanie umocnień przyczółka mostowego przez jakikolwiek oddział, któremu udałoby się przeprawić na lewy (francuski) brzeg. Rzeka Passarge latem 1807 była możliwa do przejścia w bród w wielu miejscach, co dodatkowo osłabiało wartość obronną przyczółka.
W reducie poza mostem, pozycję zajmował 27 pułk lekkiej piechoty z brygady generała brygady Frere, z 4 działami i jedną haubicą. Na lewym brzegu, ponad i poniżej zakrętu rzeki, stała reszta dywizji Villatte'a i artyleria (94, 95, 63 pułki piechoty liniowej, i 17, 18, 19, 20 pułki dragonów z dywizji Sahuca).
Po dwóch godzinach ciężkiego ostrzału zewnętrznej reduty, Prusacy ruszyli do ataku. Jednak 27 pułk lekkiej piechoty pozwolił im zbliżyć się na odległość strzału i całkowicie zmieszał im szyki celnym ogniem salwowym. Piechurzy Rembowa zostali zmuszeni do wycofania się z ciężkimi stratami (500 zabitych i rannych, wg Hoepfner; 700 lub 800 wg Dumas). Za pobitymi Prusakami ruszył z przyczółka mostowego 17 pułk dragonów i gonił ich aż do Wusen (Osetnik).
Podczas walk Bernadotte został ranny w głowę (inne źródła podają, że otrzymał ranę w szyję) kulą muszkietową i musiał przekazać dowodzenie I Korpusu generała dywizji Dupont, który następnego dnia, przekazał dowództwo generałowi Victor.
Podczas gdy trwały walki w Spanden, Dupont był również niepokojony w Petelkau (Pierzchały) i Zagern, przez inne znaczne pruskie siły korpusu Lestocq'a.
Ten i inne ataki, były jedynie fałszywymi, dla odwrócenia uwagi Francuzów od rzeczywistego kierunku uderzenia wojsk rosyjskich na wysunięty do przodu VI Korpus Neya, i po jego lewej wojska IV Korpusu Soulta.

 

Francuskie siły zaangażowane w walki w Spanden, 5 czerwca 1807

 

  Siły wydzielone z I Korpusu Wielkiej Armii - Marszałek Jean Baptiste Bernadotte

3 Dywizja - generał dywizji Eugene-Casimir Villatte
1 Brygada - generał brygady Bernard-Georges-Francois Frere
27 pułk lekkiej piechoty - pułkownik Clement-Jean-Etienne Lacoste
2 Brygada - generał brygady Maurice-Etienne Gerard
63 pułk piechoty liniowej - pułkownik Regis-Barthelemy Mouton-Devernet
94 pułk piechoty liniowej - pułkownik Jean-Antoine-Francois Combelle
95 pułk piechoty liniowej - pulkownik Marc-Nicolas-Louis Pecheux

Artyleria - 4 armaty i 1 haubica

Siły wydzielone z Kawalerii Rezerwowej - Marszałek Joachim Murat

4. Dywizja Dragonów - generał dywizji Armand-Lebrun La Houssaye

1 Brygada - generał brygady Pierre Margaron

19 pulk dragonów - pułkownik Jean-Marie-Noël Delisle de Falcon Saint-Genies
27 pulk dragonów - pułkownik Francois-Antoine Lallemand

2 Brygada - generał brygady Jean-Baptiste-Antoine Laplanche

17 pulk dragonów - pułkownik Frederic-Auguste de Beurmann
18 pulk dragonów - pułkownik Justin Lafitte

Jan W. Kowalik