Nasza księgarnia

Szwoleżerowie - plansze mundurowe

COM_CONTENT_WRITTEN_BY on . Posted in Biblioteka Barwy i Broni

Plansza I





1. Podoficer starszy polskich szwoleżerów gwardii w ubiorze wielkim-służbowym. Po sposobie umieszczenia dodatków wnioskować można, że przedstawienie dotyczy okresu przed 1810. Świadczy o tym ulokowanie naramiennika i akselbantów kolejno na ramieniu lewym i prawym. W 1809 r. po uzbrojeniu pułku w lance i zmianie nazwy na 1. Pułk Polskich Szwoleżerów Lansjerów Gwardii szeregowi i podoficerowie zamienili te elementy nosząc od tej pory naramiennik na ramieniu prawym, a akselbanty na lewym.
2. Szabla francuska strzelców konnych gwardii, model 1802, należąca również do uzbrojenia polskich lekkokonnych.
3. Pas główny z przymocowaną do niego żabką bagnetu i rapciami.
4. Bagnet.
5. Plecionki i chwosty kończące kordony przy czapce.
6. Sposób sznurowania dolnej części spodni.






Plansza II





1. Ostrogi francuskiej kawalerii lekkiej.
2. Klamra z orłem cesarskim od pasa głównego
a - widok z przodu
b - widok z tyłu.
3. Szeregowy polskich szwoleżerów gwardii w ubiorze wielkim-służbowym z lat 1807-1809.






Plansza III





Szabla francuska strzelców konnych gwardii, model 1802, należąca również do uzbrojenia polskich lekkokonnych
a - rękojeść
b - głownia
c - zastawa
d - moc
e - sztych
f - kabłąk
g - głowica
h - oprawa rękojeści
i - kapturek
j - jelec
k - was
l - ostrze
ł - grzbiet
m - strudzina lub bruzda
n - młotek
o - pióro
p - okienko
r - uchwyt do mocowania rapci
s - piętka.






Plansza IV





1. Czapka noszona przez szeregowych i podoficerów. Zasadnicze elementy czapki nie uległy zmianie przez cały okres istnienia pułku. Z pośród zachowanych egzemplarzy wyodrębnić można jednak ich parę wzorów, różniących się szerokością otoku i żyłki, wysokością i kształtem kwater, oraz rodzajem i jakością niektórych dodatków. (Patrz też plansze nr VII,VIII,IX.)
a - od czoła-z kitą i kordonami
b - z boku
c - denko.
2. Czapka oficera młodszego z karmazynową żyłką aplikowaną srebrną nitką.
3. Czapka oficera wyższego z karmazynową żyłką i kwaterami pikowanymi srebrną nitką co 0,5-0,7 cm.






Plansza V





Czapka noszona tzw. "sposobem głowy" bez użycia podpinki.






Plansza VI





1. Czapka noszona prawdopodobnie przez podoficera reprezentująca tak zwany wzór drugi, który wszedł do użycia w roku 1809. W porównaniu do pierwszych czapek charakteryzuje się o wiele bardziej wystylizowaną kwaterą, oraz nieco szerszym otokiem i żyłką. Egzemplarz bez kity i kordonów. (Patrz też plansze nr VII, VIII, IX, X )
a - ozdoba na naczelnym rogu czapki najczęściej w formie lwiej głowy z kółkiem do przetykania kordonów
b - sznur naszyty na łączeniu kwatery i denka
c - sznur naszyty na łączeniu kwater
d - kwatera najczęściej o wysokości od 10 do 14 cm
e - kokarda francuska
f - krzyż maltański, według tradycji mający upamiętniać konfederatów barskich
g - ozdoba rogów kwatery czapki
h - haczyk wmontowany w prawy róg kwatery służący do zawieszania podpinki
i - podpinka łańcuszkowa
j - żyłka maskująca łączenie kwater z otokiem, dla szeregowych i podoficerów biała, dla oficerów karmazynowa ze srebrnym ornamentem
k - blacha naczelna
l - otok wykonany z czarnej lakierowanej skóry o szerokości od 7,5 do 8,5 cm
ł - ozdobny guz podpinki, najczęściej w formie głowy lwa
m - daszek
n - okucie daszka.
2. ozdoba rogów kwatery czapki.
3. ozdoba z naczelnego rogu czapki.
4. Żyłka z czapki szeregowych i podoficerów.
5. Kokarda ze srebrnym lub posrebrzanym krzyżem maltańskim, najczęściej o wymiarach 55 na 55 mm.






Plansza VII





1. Czapka oficerska wzorowana na eksponacie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie. Egzemplarz pozbawiony kity, kordonów i ze zdekompletowana kokardą.
2. Żyłka z czapki oficerskiej.
3. Splot łańcuszka podpinki.






Plansza VIII





1. Podczas niepogody i w warunkach polowych czapka chroniona była przy pomocy pokrowca z impregnowanego płótna.
2. Pokrowiec na czapkę oficera.






Plansza IX





1. Egzemplarz czapki reprezentujący chronologicznie pierwszy wzór, będący w użyciu w początkach istnienia pułku. Wyróżniał się on niezbyt zgrabną kwaterą i dość masywną budową. Ilustracja na podstawie eksponatów z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
2. Czapka pierwszego wzoru.
a - widok z boku
b - widok od strony denka.






Plansza X





Egzemplarz czapki reprezentujący wzór pierwszy. Ilustracja na podstawie eksponatów z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.






Plansza XI





1. Czapka wzoru trzeciego, używany najprawdopodobniej w ostatnich latach istnienia pułku. Ilustracja wykonana na podstawie egzemplarzy ze zbiorów Armeemuseum w Ingolstad i kolekcji prywatnej J.N. Kokarda w formie aplikowanego haftu.
2. Dające się wyróżnić wzory czapek lekkokonnych
a - czapka wzoru pierwszego
b - czapka wzoru drugiego
c - czapka wzoru trzeciego.






Plansza XII





Szeregowy polskich szwoleżerów gwardii w ubiorze wielkim-służbowym, 1809.






Plansza XIII





1.Szeregowy szwoleżerów gwardii w ubiorze wielkim-służbowym z okresu przed 1810.
2. Ładownica skórzana z orłem cesarskim (widok z przodu, z tyłu i od spodu) i z pasem skórzanym bielonym oraz z przymocowanym do niego flinpasem-pasem karabinowym.
3. Karabińczyk.
4. Karabinek kawaleryjski model 1777 wersja AN IX.
5. Rękawice kawaleryjskie.






Plansza XIV





1.Szeregowy po 1810 r. z przyborami przystosowanymi do lancy (akselbanty na lewym ranieniu).
2. Proporczyk.
3. Górna metalowa część lancy składająca się z zespolonych ze sobą: grota, tulei i wąsów - widok od czoła i z dwóch przeciwległych boków.
4. Tylec - metalowe okucie dolnej części lancy wraz z wąsami mocującymi go do drzewca.






Plansza XV





1. Wykrój kurtki.
2. Guzik mundurowy, wypukły z białego metalu.
3. Kurtka używana przez polskich lekkokonnych przez cały okres istnienia pułku.
a - wyłogi na piersiach, strona prawa
b - wyłogi na piersiach, strona lewa
c - kołnierz
d - miejsce przeznaczone na szlifę, lub splot akselbantów
e - guzik wypukły z białego metalu
f - wypustka
g - patka podtrzymująca pas
h - poły, mające swój pierwowzór w kurtce przedrozbiorowej kawalerii narodowej, będące jednym z głównych wyróżników uniformu polskiej kawalerii i piechoty doby wojen napoleońskich
i - łapka czyli wyłóg rękawa
j - patka - "ślepa" kieszeń będąca pozostałością po kieszeni przy kurtce kawalerii narodowej
k - kontrafałda.






Plansza XVI





1. Naramiennik, dla szeregowych i brygadierów biały.
2. Sznury naramienne - akselbanty.
3. Kurtka szeregowego od munduru wielkiego - do służby. Miejsca ulokowania naramiennika i akselbantów świadczą o tym, że kurtka ta noszona była po uzbrojeniu pułku w lance
a - widok z przodu
b - widok z tyłu.






Plansza XVII





1. Kurtka brygadiera.
2. Kurtka brygadiera furiera.
3. Kurtka wachmistrza.
4. Kurtka starszego wachmistrza.






Plansza XVIII





1. Szef szwadronu w ubiorze wielkim - do służby. Karmazynowe spodnie będące pozostałością po ubiorze paradnym z początkowego okresu istnienia pułku. Były one noszone zwyczajowo do munduru służbowego przez oficerów wyższych do szefa szwadronu włącznie. Patrz też: plansza nr I i XVIII.
2. Szarfa oficerska srebrna przerabiana karmazynem.
3. Epolet z bulionami oficera wyższego.
4. Futerał na epolety.
5. Blacha naczelna z czapki oficerskiej.






Plansza XIX





1. Kurtka oficerska od munduru wielkiego - do służby.
2. Łapka rękawa, z aplikacją wyróżniającą mundur oficerski.
3. Guzik mundurowy, wypukły srebrny.
4. Ładownica oficerska.






Plansza XX





1. Ładownica oficerska wraz z pasem. Elementy te wykonywane były przeważnie na indywidualne zamówienia, stąd - oprócz na ogół srebrnego koloru - różniły się między sobą formą i rodzajem zdobień.
2. Ozdoba oficerskiego pasa do ładownicy wraz z przetyczką zapłonu do pistoletu.
3. Metalowe elementy pada do ładownicy.






Plansza XXI





1. Oficer młodszy w mundurze paradnym ustalonym w 1807 r. według Luciena Rousselota. Początkowo pułk wyposażony miał być w dwa mundury kroju polskiego: paradny biały z karmazynowymi dodatkami i granatowo-karmazynowy wielki używany do służby. Stanowiło to pewne odstępstwo od zwyczajów mundurowych epoki, gdzie dla większości jednostek ubiory te były ze sobą tożsame. Białe kurtki nie przyjęły się jednak i już w początkach 1808 szeregowi i podoficerowie stawali do parady w mundurach służbowych. Również i oficerowie zrezygnowali wkrótce ze swoich biało-karmazynowych sortów, zwłaszcza że okazały się one bardzo kosztowne i niezwykle trudne w utrzymaniu. Pozostałością po tym zestawie były karmazynowe spodnie ze srebrnymi lampasami noszone do granatowych kurtek przez oficerów starszych do szefa szwadronu włącznie.
2. Paradna kurtka oficerska według miedziorytu Jana Ferya i opisu Józefa Załuskiego. Produkcja tych kurtek ze względu na wysokie koszty haftów na klapach i kołnierzu, prócz paru egzemplarzy, najprawdopodobniej nigdy nie została ukończona.
3. Prawdopodobny wygląd paradnej kurtki mundurowej szeregowego z początkowego okresu istnienia pułku. Nieliczne w wypadku tego elementu przekazy ikonograficzne wydają się wskazywać, że klapy kurtek ozdobione były butonierkami.






Plansza XXII





1. Kurtka mundurowa dowódcy pułku hrabiego Wincentego Krasińskiego, na podstawie zachowanego eksponatu znajdującego się obecnie w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego. Egzemplarz pozbawiony epoletów i akselbantów.
2. Hafty na wyłogu kurtki.
3. Elementy oficerskiego pasa głównego.






Plansza XXIII





1. Francuska szabla kawalerii lekkiej AN XI, używana przeważnie przez oficerów.
2. Oficerski pas główny.
3. Temblak.






Plansza XXIV





Oficer niższy polskich szwoleżerów gwardii w mundurze służbowym, od 1808 roku, noszonym również do parady, zwykle jednak ze srebrną szarfą.






Plansza XXV





1. Francuski pistolet kawaleryjski AN IX wz. 1801, będący na wyposażeniu pułku.
2. Stempel.
3. Drewniana część pistoletu z widocznym wydrążeniem, w którym mocowano zamek.
4. Metalowy element mocujący zamek.
5. Zamek skałkowy.
6. Fragment pistoletu z zamkiem i spustem.
7. Lufa.
8. Metalowa obejma.






Plansza XXVI





1. Siodło z czaprakiem używane przez szeregowych i podoficerów.
2. Siodło lekkokonnych:
a - podogonie
b - płaszcz stroczony na przedzie siodła
c - rzemień do przymocowania karabinka
d - olstro
e - obłęk
f - siedzisko
g - rzemień do przymocowania mantelzaka
h - tybina
i - strzemię
j - puślisko
k - tuleja do mocowania tylca lancy
l - popręg.






Plansza XXVII





1. Mantelzak - rodzaj zwiniętej w rulon torby troczonej do siodła.
a - rzut z boku
b - rzut od czoła.
2. Aplikacje naszywane na czaprak.






Plansza XXVIII





1. Czaprak oficera niższego.
2. Fragment czapraka oficera wyższego.
3. Fragment czapraka oficera wyższego używana do biało-karmazynowego munduru paradnego.
4. Czaprak trębacza. Czaprak ten nie posiadał siedziska z lamparciej skóry.
5. Schemat strzemienia






Plansza XXIX





1. Furażerka noszona przez podoficerów i żołnierzy do stroju stajennego.
2. Lejbik.
3. Polowe spodnie podszyte skórą.






Plansza XXX





Przybliżone wymiary furażerki.






Plansza XXXI





Podoficer starszy w mundurze polowym. Wyłogi na piersiach zapięte " na krzyż", spodnie polowe podszyte skórą i czapka w ceratowym pokrowcu.






Plansza XXXII





1. Szwoleżer w płaszczu.
2. Schemat płaszcza
a - płaszcz z peleryną
b - sposób zapinania peleryny






Plansza XXXIII





1. Oficer w mundurze wizytowym-pozasłużbowym, tak zwanym "habit a la chasseur" i w szamerowanej kamizelce.
2. Karmazynowa kamizelka szaserska szamerowana srebrnymi sznurami.
3. Frak od munduru wizytowego, tak zwany "habit a la chasseur".
4. Kapelusz stosowany, łączony srebrnym sznurem. Niektóre przekazy ikonograficzne pozwalają sądzić że do kapelusz noszono również białe pióro.






Plansza XXXIV





1. Karmazynowe spodnie noszone do stroju pozasłużbowego, z galonem kapitana.
2. But typu węgierskiego z frędzlą noszony do munduru pozasłużbowego.
3. Klamra od pantofli.
4. Pantofle noszone do munduru wizytowego i balowego.






Plansza XXXV





1. Frak oficerski od munduru małego, noszonego zwykle poza służbą.
a - łapka
b - krój poły.
2. Konfederatka oficerska noszona po za służbą. Ilustracja oparta na eksponacie ze zbiorów MWP w Warszawie.